Bitcoin is veel ouder dan 14 jaar
In 2008 publiceerde Satoshi Nakamoto de Bitcoin Whitepaper en een jaar later volgde de lancering van het netwerk. Toch was dat eigenlijk niet het begin van Bitcoin, maar slechts het laatste puntje op de i van een project - een idee - dat veel ouder is. Bitcoin is slechts de meest recente stap in de evolutie van dat idee.
Het idee
De 18e eeuwse Franse filosoof Voltaire had het er in een zekere zin al een beetje over toen hij gesteld zou hebben: 'Papiergeld keert altijd terug naar haar intrinsieke waarde - en dat is nul.' En Henry Ford, van het gelijknamige automerk, toen hij aan het begin van vorige eeuw zei: 'Het is maar goed dat de mensen ons banken en geldsysteem niet begrijpen, want als ze dat wel deden zou er voor morgenochtend nog een revolutie uitbreken.'
Ook de invloedrijke econoom en politiek filosoof Friedrich A. Hayek deed in 1984 een duit in het zakje: 'Ik geloof niet dat we ooit nog een goed soort geld zullen hebben, voordat we het uit handen nemen van de overheid. We kunnen het niet met geweld uit hun handen nemen, dus het enige wat we kunnen doen is op één of andere slinkse manier iets introduceren dat ze niet kunnen stoppen.'
En Milton Friedman, eveneens een belangrijke 20e eeuwse econoom, sprak er in een interview in 1999 over: 'Het enige dat nog ontbreekt, maar dat binnenkort zal worden ontwikkeld, is een betrouwbaar soort e-cash; een methode waarbij je via het internet fondsen van A naar B kan versturen, zonder dat A kennis heeft van B of B kennis van A.'
Het idee leeft ook al sinds jaar en dag onder science fiction auteurs en filmmakers; 'credits' of 'universal credits', noemen ze het soms. Soms zijn er in hun verhalen ook tegenhangers die niet 'universal' zijn; geld van natiestaten of corporaties. Over de voorspellende gaven van science fiction auteurs is natuurlijk al vaker geschreven.
Cryptografie
Het idee is in de echte wereld ook al een paar keer uitgeprobeerd. Pionier in de cryptografie David Chaum was de eerste die er in de jaren '80 op kwam dat het idee misschien door middel van cryptografie te realiseren zou zijn.
In 1989 bracht hij zijn versie van het idee uit en hij noemde het Digicash: digitaal 'cash' geld met een zekere mate van privacy. Het idee was zijn tijd echter ver vooruit; het internet stond nog in de kinderschoenen en van e-commerce was nog nauwelijks sprake. Het faillissement van de centrale organisatie achter DigiCash betekende dan ook het einde van Digicash. Maar niet van het idee.
Voortbordurend op de innovaties van David Chaum kreeg het idee opnieuw vorm in 1996. E-Gold heette het deze keer, want de waarde ervan werd nu gekoppeld aan goud. E-gold genoot enige populariteit, maar kwam daardoor ook op de radar van de overheid. Die dwong het bedrijf erachter via rechtszaken om de stekker eruit te trekken. Opnieuw leek het idee te stranden.
Cypherpunks
Maar, ideeën zijn hardnekkig en in een obscure uithoek van het internet gingen de Cypherpunks er mee aan de haal. 'Cypherpunks' is natuurlijk een speelse knipoog naar het Cyberpunk science fiction subgenre; daar komt het idee vaak in voor. Het betreft een zeer kleine groep crypto-anarchisten die eind jaren '80 en begin jaren '90 losjes met elkaar verbonden waren via een mailinglist. 'Cypherpunks schrijven code.', zo stelt het Crypto-Anarchist's Manifesto uit 1988, en het doel is om daarmee een sociale en economische revolutie teweeg te brengen.
"Just as the technology of printing altered and reduced the power of medieval guilds and the social power structure, so too will cryptologic methods fundamentally alter the nature of corporations and of government interference in economic transactions. Combined with emerging information markets, crypto anarchy will create a liquid market for any and all material which can be put into words and pictures. And just as a seemingly minor invention like barbed wire made possible the fencing-off of vast ranches and farms, thus altering forever the concepts of land and property rights in the frontier West, so too will the seemingly minor discovery out of an arcane branch of mathematics come to be the wire clippers which dismantle the barbed wire around intellectual property. Arise, you have nothing to lose but your barbed wire fences!" - The Crypto Anarchist Manifesto
Het idee kreeg vat op de cypherpunk Wei Dai, die het in 1996 omdoopte tot B-money. Dit keer zou het idee gedistribueerd zijn en het moest zichzelf in stand kunnen houden. Om dat te bereiken zouden deelnemers aan het netwerk een beloning krijgen via een slim mechanisme genaamd Proof-of-Work, dat iets eerder door de cryptograaf Adam Back was uitgevonden. B-money kwam echter niet van de grond vanwege technische redenen; het lukte niet.
"I am fascinated by Tim May's crypto-anarchy. Unlike the communities traditionally associated with the word anarchy", in a crypto-anarchy the government is not temporarily destroyed but permanently forbidden and permanently unnecessary. It's a community where the threat of violence is impotent because violence is impossible, and violence is impossible because its participants cannot be linked to their true names or physical locations." - Wei Dai, B-money
Aan de andere kant van het spectrum vond de Amerikaanse inlichtingendienst NSA het ook een interessant idee. Zij hadden er nog geen naam voor, maar ze beschreven het in 1996 in het rapport How to make a mint: the cryptography of anonymous electronic cash. Héél enthousiast waren ze niet over het idee. Ze liepen tegen ingewikkelde problemen aan en bovendien druiste het ook een beetje in tegen andere ideeën die ze hadden. Het idee belandde in het archief.
Een andere cypherpunk, Nick Szabo, vond het idee wel goed en smeedde het in 2005 om tot Bit gold. Digitaal goud, niet omdat het gekoppeld is aan fysiek goud, maar omdat het digitaal geld is met dezelfde eigenschappen als goud. Bit gold ging nog iets verder dan B-money, want in plaats van gedistribueerd netwerk moest Bit gold gedecentraliseerd worden. Daarbij is niet alleen het netwerk gedistribueerd, maar ook de macht en controle erover gedecentraliseerd.
"The problem, in a nutshell, is that our money currently depends on trust in a third party for its value. As many inflationary and hyperinflationary episodes during the 20th century demonstrated, this is not an ideal state of affairs." - Nick Szabo, Bit gold
Szabo kwam met Bit gold een heel eind in het oplossen van de problemen en vraagstukken, maar kwam niet tot een werkende implementatie. Er leek bovendien ook weinig interesse voor te zijn; misschien was de tijd er nog niet rijp voor.
Bitcoin
Toch leefde ook nu het idee weer voort. In 2008 werd er opnieuw leven ingeblazen door een cypherpunk. Dit keer een onbekende naam binnen die wereld: Satoshi Nakamoto. Satoshi Nakamoto gaf het idee zijn meest recente naam: Bitcoin. De belangrijkste innovatie van Bitcoin was dat Satoshi Nakamoto een innovatieve oplossing had gevonden voor 'double spends'; een hardnekkig probleem dat het succes van eerdere pogingen in de weg had gestaan.
"The root problem with conventional currency is all the trust that's required to make it work. The central bank must be trusted not to debase the currency, but the history of fiat currencies is full of breaches of that trust."- Satoshi Nakamoto, Bitcoin open source implementation of P2P currency
Die oplossing noemde Satoshi Nakamoto de time chain, hoewel we het tegenwoordig vaker de blockchain noemen. Daarmee kon het netwerk onafhankelijk consensus bereiken over wat 'de waarheid' is; een laatste puzzelstukje dat nog ontbrak en een doorbraak binnen de computerwetenschappen. Een jaar later ging het netwerk live en werden de eerste blocks gemined.
Evolutie
Bitcoin is dus eigenlijk helemaal niet zo nieuw; het is slechts de meest recente stap in de evolutie van een idee dat al veel langer bestaat. En dat idee lijkt in Bitcoin eindelijk een vorm te hebben gevonden die robuust genoeg is om te overleven.
In de veertien jaar na de lancering heeft Bitcoin talloze tegenslagen en aanvallen weten te weerstaan en is het netwerk uitgegroeid tot het meest veilige netwerk ter wereld. Het idee fascineert inmiddels miljoenen mensen wereldwijd en er is een complete industrie omheen ontstaan. Bitcoin is inmiddels veel meer dan alleen een idee.
Wellicht is de tijd er nu wél rijp voor; we leven immers in rare tijden. En zoals de 19e eeuwse Franse auteur Victor Hugo ooit schreef: 'Niets is sterker dan een idee waarvoor de tijd gekomen is'.
Dit artikel verscheen op 24 juli 2020 eerder op bitcoin.nl
