21 miljoen bitcoins? Niet helemaal

Onderstaand artikel verscheen voor het eerst op bitcoin.nl op 10 jan. 2018.

Er wordt vaak gezegd (ook door ons) dat het maximum aantal bitcoins dat ooit in omloop zal zijn 21 miljoen is, toch is dit niet helemaal waar. In dit artikel nemen we een kijkje naar hoe het nu echt zit met de uitgifte van bitcoins. Er zijn een aantal factoren van invloed op het maximum aantal bitcoins dat ooit in omloop zal zijn.

Afnemende inflatie

Het maximum aantal bitcoins van 21 miljoen is gebaseerd op de alsmaar afnemende uitgifte van nieuwe bitcoins per block. Zoals we weten dienen de in elk block nieuw aangemaakte bitcoins als beloning voor de miners. Deze beloning halveert elke 210.000 blocks, ongeveer elke vier jaar.

Toen, alweer negen jaar geleden, het genesis block gemined werd was de beloning per block 50 bitcoins. Dit is zo gebleven, tot de beloning in 2012 halveerde naar 25 nieuwe bitcoins per block en in 2016 naar 12,5 nieuwe bitcoins per block. Wanneer we deze halvering doorrekenen tot de beloning naar 0 bitcoins zakt komen we er meteen achter dat de 21 miljoen nooit gehaald zal worden:

• Gedurende de 1ste 210.000 blocks is de beloning per block 50 bitcoins.
• Gedurende de 2de 210.000 blocks is de beloning per block 25 bitcoins.
• Gedurende de 3de 210.000 blocks is de beloning per block 12,5 bitcoins.
• Gedurende de 10de 210.000 blocks is de beloning per block 0.09765625 bitcoins.
• Gedurende de 11de 210.000 blocks is de beloning per block geen 0.048828125, maar 0.04882812 bitcoins. Dit omdat Bitcoin maar 8 decimalen van precisie toestaat, de beloning na de 8ste decimaal wordt dus weggelaten.
• Gedurende de 33ste 210.000 blocks is de beloning per block 0.00000001.

Hierna neemt de beloning per block af naar 0 bitcoins per block, en zullen de miners afhankelijk worden van fees voor hun inkomsten. Het is dus altijd al de bedoeling geweest dat de gebruikers langzaam het belonen van de miners op zich gaan nemen door fees te betalen.

Wanneer we alle beloningen bij elkaar optellen komen we op 20.999.999,9769 bitcoins, net geen 21 miljoen dus.

Foutjes

Door een technisch gekkigheidje zijn de 50 nieuw aangemaakte bitcoins uit het genesis block niet besteedbaar. Waarom Satoshi Nakamoto dit heeft laten gebeuren is onbekend; het is onduidelijk of bewust voor dit ontwerp is gekozen of het een bug die over het hoofd is gezien betreft.

Door een fout in een oude versie van de Bitcoin code kon een miner een coinbase transactie (coinbase is de naam voor een transactie met nieuw aangemaakte bitcoins) aanmaken met exact dezelfde transactie ID als de coinbase transactie in een voorgaand block. Dit heeft er in twee gevallen toe geleid dat de bitcoins uit een eerder block niet meer uit te geven zijn. Hierdoor zijn alsnog 100 bitcoins permanent uit omloop verloren gegaan. Deze fout is lang geleden gerepareerd.

Door deze foutjes zakt het maximum aantal bitcoins van 20.999.999,9769 naar 20.999.849,9769 bitcoins.

Minder beloning per block

Het algoritme dat bepaalt of een nieuw gemined block geldig is controleert alleen of het aantal nieuw aangemaakte bitcoins niet meer is dan de toegestane hoeveelheid. Er wordt niet gecontroleerd of de miner wel de volledige beloning claimt. Hierdoor kan een miner er bewust voor kiezen om minder nieuwe bitcoins aan te maken, of kan het zijn dat er door een technische fout aan de kant van de miner minder bitcoins aangemaakt worden. Dit gebeurde onlangs nog, toen een miner per ongeluk vergat om de output met nieuwe bitcoins toe te voegen aan zijn coinbase transactie. Hierdoor zijn 12,5 bitcoins permanent verloren gegaan, of, beter gezegd: hierdoor zijn 12,5 bitcoins nooit in omloop gekomen.

Met de jaren zijn al tientallen bitcoins op deze manier niet in omloop gekomen, waardoor het theoretische maximum aantal bitcoins nog lager komt te liggen. Zo zijn er, van de 21 miljoen, dus al behoorlijk wat bitcoins die simpelweg nooit in de blockchain voor zullen komen. We kunnen nog verder kijken naar welke bitcoins wel te vinden zijn op de blockchain, maar niet meer uit te geven zijn en dus ook permanent uit omloop zijn.

Bitcoins "verbranden"

Zo is het bijvoorbeeld mogelijk om bewust bitcoins te vernietigen. Dit kan bijvoorbeeld door een bitcoinadres aan te maken en vervolgens de bijbehorende privésleutel permanent te vernietigen. Het is dan niet meer mogelijk om de bitcoins die naar dit bitcoinadres gestuurd worden uit te geven. Tevens is het mogelijk om gebruik te maken van de OP_RETURN opcode om bitcoins bewijsbaar uit omloop te halen. Hoeveel bitcoins op deze twee manieren precies uit omloop zijn gehaald is onduidelijk, maar naar schatting gaat het om honderden tot duizenden bitcoins.

Verlies

Tot slot moeten we nog rekening houden met de bitcoins die verloren zijn gegaan door verlies van een wallet, transacties die naar het verkeerde adres zijn gestuurd, opslagmedia die verloren zijn gegaan en wachtwoorden die vergeten zijn. Hoeveel bitcoins hierdoor precies uit omloop verloren zijn gegaan is lastig te zeggen, maar naar schatting betreft dit honderdduizenden en misschien wel miljoenen bitcoins. We zullen waarschijnlijk nooit achter het exacte aantal verloren bitcoins komen, omdat het niet mogelijk is om met zekerheid te zeggen welke bitcoins op deze manier permanent verloren zijn.