Mahir Alkaya over Bitcoin, de toekomst van ons geld en de Nederlandse politiek

Mahir Alkaya is parlementariër voor de Socialistische Partij (SP) en één van de weinige politici met een (openlijke) interesse in Bitcoin. Wij spraken hem over Bitcoin, de politiek en de digitale euro.

Bitcoin

“Ik heb geen bitcoin”, vertelt Alkaya gelijk maar. “Als socialist heb ik geen beleggingen. Ik zou er nu ook niets mee kunnen, tenzij ik naar El Salvador ga of iets dergelijks. Verder wil ik als politicus ook alle schijn van belangenverstrengelingen voorkomen.”

Mahir Alkaya is een pragmatische politicus. Als parlementariër voor de SP houdt hij zich bezig met economische zaken. Tijdens zijn studie aan de Technische Universiteit Delft, kreeg hij interesse in financiën en economisch beleid door de bankencrisis van 2008.

Vorig jaar kwam zijn boek 'Van wie wordt ons geld?' uit, waarin hij reflecteert op de (niet) geleerde lessen van de bankencrisis. Deze reflectie is somber: hervormingen in het bankenstelsel zijn nauwelijks genoeg uitgevoerd en de macht van financiële instanties neemt toe. Tegelijkertijd liggen er plannen voor een digitale euro - een project waar Alkaya enorm sceptisch op is, voornamelijk vanwege het ondemocratische proces eromheen. Maar daarover straks meer.

In 'Van wie wordt ons geld?' wordt Bitcoin geroemd door Alkaya als een openlijke uitdaging voor de bestaande financiële instituten. "Bitcoin is een succesvol protest tegen de banken", merkt Alkaya op. “Met Bitcoin kan je je eigen bank zijn.”

Skeptisch

Maar dat wil niet zeggen dat Alkaya gelooft dat Bitcoin hét alternatief is voor het huidige systeem: zijn standpunt zweeft ergens tussen waardering en bezorgdheid.

"Ongeacht zijn bestaan sinds 14 jaar, blijft de acceptatie en integratie van bitcoin in het algemeen betalingssysteem beperkt," stelt Alkaya. “Ik wacht al heel lang op een doorbraak, maar bitcoin lijkt zijn waarde als geld nog niet te bewijzen.”

Hij wijst naar de weinige successen zoals in El Salvador, waar bitcoin een wettig betaalmiddel is geworden. Alkaya erkent de ontwikkeling van het Lightning Network als een potentieel middel om grotere toepasbaarheid te bereiken, maar blijft voorzichtig. “Ik vermoed dat veel mensen die bitcoin bezitten niet per se zitten te wachten op iets als Lightning; zij zitten er alleen in voor de mogelijke waardestijging, niet voor razendsnelle betalingen.”

“Ik hoop wel dat we in de toekomst een betalingssysteem hebben dat we democratisch kunnen beïnvloeden. Theoretisch is het misschien mogelijk om het Bitcoinprotocol te veranderen, maar in de praktijk is dat nagenoeg onmogelijk."

“Ik zal met een schuin oog naar Bitcoin blijven kijken”, vertelt de Amsterdamse politicus. “Want zelfs als het zo blijft zoals het nu is, dan kan bitcoin alsnog een belangrijke functie als digitaal goud vervullen.”

Het digitale goud

Ondanks zijn voorbehoud over de bruikbaarheid van Bitcoin, ziet Alkaya toch een mogelijke rol voor Bitcoin in de toekomst. Hij gelooft dat Bitcoin meer is dan alleen een valuta; hij ziet het als een bastion van financiële onafhankelijkheid.

"Zelfs als banken alles dichtgooien en je overal van afsluiten, dan heb je nog Bitcoin. Dit toont de onafhankelijke aard van de munt en het dient als een soort stok achter de deur in een steeds meer digitale samenleving."

Alkaya's visie op digitaal geld omvat een duidelijk onderscheid tussen Bitcoin en crypto. "Als er een bedrijf achter een munt zit, dan moet dat gezien worden als een belegging en ook zo behandeld worden", stelt hij wat betreft crypto.

Hij vertelt dat hij een voortdurende rol speelt in het bevorderen van een duidelijk verschil tussen Bitcoin en cryptocurrencies in politieke en juridische discussies. "Ik doe dat continu en blijf dat doen. Als daar een debat over is, dan zeg ik dat Bitcoin en crypto moeten worden onderscheiden. Bitcoin is de enige echte gedecentraliseerde munt."

CBDC

Wat in ieder geval niet gedecentraliseerd zal zijn is de digitale euro. Bij de debatten over Central Bank Digital Currencies (CBDC's) is het Alkaya’s stem die al jaren goed geïnformeerde kritiek uit op de ontwikkelingen rond het project.

In 'Van wie wordt ons geld?' schetst de SP-er een dystopisch scenario waarin onze uitgaven getraceerd of zelfs beperkt worden. Ons geld is mogelijk niet meer van ons, als het aan de Europese Centrale Bank ligt, zo stelt Alkaya. Alkaya bepleit daarom technische en juridische waarborgen om dergelijke problemen aan te pakken. "Niemand in Nederland wil dat de overheid kan bepalen waar je wel en niet je eigen geld aan kunt uitgeven", aldus Alkaya.

De Europese Centrale Bank werkt al een tijdje aan het uitrollen van de digitale euro. Deze moet vanaf 2026 een alternatief bieden voor chartaal geld (bankbiljetten en munten).

“Er worden ingrijpende beslissingen gemaakt in Frankfurt [de locatie van de ECB]”, zegt Alkaya, “En deze worden niet in alle transparantie gedaan. De parlementen van de EU-lidstaten worden nauwelijks geraadpleegd. Gelukkig begint er meer aandacht voor te komen en hebben er wat Kamerdebatten plaatsgevonden.”

Alkaya is vooral tegen de manier waarop de digitale euro nu is ontworpen, maar niet per definitie tegen het concept van een CBDC. “Als een digitale euro functioneert zonder intermediair, zonder limieten en zonder negatieve rentes, waarin programmeerbaarheid uitgesloten is, dan ben ik daar niet principieel op tegen. Maar de discussie moet in het publieke debat gevoerd worden, dat is het belangrijkst.”

Meer lezen over politiek en Bitcoin? Zie ook het thema Politiek