Economie, Algemeen – 15 jun. 2022

CipherTrace: illegale activiteit zeer gering en dalend

Marlies van der Schaar

Blockchain-analysebureau CipherTrace, dat vorig jaar werd overgenomen door MasterCard, deed onderzoek naar illegale activiteit waarbij bitcoin of andere cryptovaluta's worden gebruikt. De belangrijkste bevindingen publiceerden zij in het rapport Crime and Anti-Money Laundering June 2022.

Bitcoin wordt door critici regelmatig in verband gebracht met witwaspraktijken en criminele geldstromen. Uit het rapport van CipherTrace blijkt echter dat illegale activiteit slechts een klein deel uitmaakt van het totale transactievolume van bitcoin en andere cryptovaluta's.

Tussen januari 2019 en maart 2022 groeide de markt explosief en nam de marktwaarde van alle cryptovaluta's toe van $135 miljard dollar naar $2,1 biljoen dollar. Ook de illegale activiteit groeide mee, maar het percentage illegale activiteit op het geheel is vrij gering en daalde zelfs van 0,65% naar zo'n 0,10% tot 0,15%. Dat is overeenkomstig met een eerder onderzoek van Chainalysis.

Let op: transactievolume zegt weinig over het daadwerkelijke economische verkeer. Let op: transactievolume zegt weinig over het daadwerkelijke economische verkeer. Exchanges sturen bijvoorbeeld regelmatig grote bedragen tussen eigen wallets heen en weer en ook cybercriminelen verplaatsen hun fondsen via verschillende adressen. Bij een analyse van het transactievolume wordt iedere individuele blockchaintransactie echter meegeteld, ook al zijn de fondsen niet van eigenaar veranderd. Bovendien valt de activiteit via tweedelaags netwerken zoals het Lightning Network bij blockchain-analyse buiten beschouwing.

Dat is een betrekkelijk laag percentage. In het traditionele financiële stelsel ligt het percentage illegale activiteit volgens de VN namelijk op 2% tot 5%. CipherTrace onderscheidt bitcoin en altcoins bij deze analyse niet van elkaar, waardoor het helaas niet duidelijk is of daartussen een verschil zit.

Altcoins

Dat is jammer, want volgens CipherTrace verplaatst de illegale activiteit zich steeds meer naar altcoins en zogenaamde DeFi-projecten. Gemiddeld werd in 2021 wekelijks een nieuwe aanval gerapporteerd. Het betrof meestal frauduleuze projecten of kwetsbaarheden in de code van smart contracts die door aanvallers werden uitgebuit (exploits).

Zogenaamde 'exit scams' en 'rug pulls' blijven populair onder criminelen en oplichters. Dat zijn altcoin-projecten die grote beloftes doen en veel marketing inzetten, vaak in samenwerking met influencers, met als doel zoveel mogelijk mensen te overtuigen te investeren. Als de buit binnen is verlaten de oplichters het project en blijven slachtoffers achter met waardeloze tokens. Volgens Ciphertrace was zo'n 40% van alle DeFi-oplichting in 2021 van dit soort.

Bitcoin

Illegale activiteit met bitcoin lijkt vooral gericht op ransomware. Daarbij wordt data op computers van slachtoffers onbruikbaar gemaakt door het te versleutelen. Daarna eisen de daders losgeld in bitcoin om de data te ontsleutelen. Een groeiende trend is dat daders daarnaast ook dreigen gevoelige informatie publiek te maken.

Individuen, maar vooral ook bedrijven zijn hiervan steeds vaker slachtoffer. Volgens CipherTrace steeg het aantal betalingen aan ransomware-bitcoinadressen in de eerste zes maanden van 2021 met 40%.

CipherTrace wijst erop dat naarmate de digitale economie verder groeit, het aantal cyberaanvallen ook toeneemt. Bedrijven zouden er daarom goed aan doen om zich voor te bereiden om de risico's en aansprakelijkheden te beperken. Backups alleen zijn volgens CipherTrace onvoldoende.