Financiële inclusie en Bitcoin

1,7 miljard mensen hebben geen toegang tot het financiële systeem. Bitcoin kan bijdragen aan het oplossen van dit probleem. 

Wat is financiële inclusie? 

Financiële inclusie is het idee dat iedereen toegang heeft tot financiële diensten, zoals het bezitten van een bankrekening. Met een bankrekening kun je loon ontvangen, geld overmaken, een lening afsluiten of een bedrijfje starten. In Nederland is deze toegang voor bijna iedereen vanzelfsprekend en is zelfs op Europees niveau vastgelegd als recht.

Voor veel mensen in de rest van de wereld is dit echter niet het geval. Wereldwijd heeft zo'n 76% van volwassenen toegang tot een bankrekening. Volgens de Wereldbank van de Verenigde Naties is dit 71% in ontwikkelingslanden. Dat betekent dat er ongeveer 1,7 miljard mensen op het moment financieel zijn buitengesloten. 

De Verenigde Naties hebben financiële inclusie aangemerkt als factor die meerdere Sustainable Development Goals mogelijk moet maken, met name het eerste doel: geen armoede meer. Financiële inclusie verlaagt namelijk armoede, laten studies zien.

De financiële inclusie is dankzij digitale ontwikkelingen de laatste jaren sterk verbeterd. De 76% die nu toegang hebben tot een bankrekening? Dat was in 2011 nog maar 51%. Met name ‘mobile money’ - de mogelijkheid om via mobiele telefoons een rekening te openen - stuwt de verandering snel vooruit in ontwikkelingslanden.

Hoe kan Bitcoin bijdragen? 

Bitcoin kan hier verder aan bijdragen. Het aanmaken van een Bitcoinwallet is mogelijk voor iedereen met een mobiele telefoon of computer, ongeacht je identiteit, inkomen of locatie. Met een wallet kan je bitcoin ontvangen en weer overmaken. Hiermee wordt je niet alleen direct eigenaar van een rekening, maar je wordt ook je eigen bank; je bent volledig vrij om je geld te bezitten en het uit te geven zonder toestemming nodig te hebben van een centrale instantie. Dat maakt Bitcoin een gedecentraliseerde en laagdrempelige manier om deel te nemen aan het financiële systeem. 

Iedereen met toegang tot internet kan eraan deelnemen en het belang daarvan is enorm. Ten eerste geeft het de 1,7 miljard mensen die financieel zijn buitengesloten de mogelijkheid om mee te doen, zonder geografische, economische of sociale barrières.

In tegenstelling tot traditioneel bankieren, hoeft iemand geen huisadres of identiteitsdocumenten te overleggen om bitcoin te ontvangen en over te maken. Ongeveer 1 miljard mensen hebben zulke documenten niet. In regio's waar relatief veel mensen zijn buitengesloten van financiële systemen, zoals in Afrika, zie je dan ook dat de lokale Bitcoinadoptie in de lift zit. 

Ook biedt Bitcoin een oplossing voor internationale bankoverschrijvingen. Voor arbeidsmigranten die regelmatig geld over de grens sturen om hun familie te ondersteunen zijn de torenhoge transactiekosten van traditionele geldtransactiekantoren namelijk een zware last. Een internationale overboeking kan soms tientallen procenten aan commissies kosten.

Bovendien zijn zulke kantoren kwetsbaar voor politieke en economische ontwikkelingen. Zo sloot Western Union 400 kantoren op Cuba vanwege strikte regelgeving, terwijl er veel Cubanen in de Verenigde Staten werken en hun familie ondersteunen. 

Wereldwijd worden er gelukkig steeds meer mensen aangesloten op het financiële systeem, door beter overheidsbeleid, mobile money of Bitcoinadoptie. Bitcoin is op dit moment waarschijnlijk niet voor iedereen een uitkomst, bijvoorbeeld vanwege digitale ongeletterdheid. Een betere en vereenvoudigde gebruikerservaring voor wallets kan daarbij wellicht nog een rol spelen. Toch laat Bitcoin wel zien dat aansluiting simpeler, inclusiever en decentraler kan. In die zin is Bitcoin nu al een model voor financiële inclusie.

CBDCs

Het is waarschijnlijk dan ook geen toeval dat overheden wereldwijd op dit moment digitaal centralebankengeld (CBDC) onderzoeken. Die trend is begonnen, en waarschijnlijk geïnspireerd, vanwege de opkomst van Bitcoin.

Toch is het maar zeer de vraag of CBDCs de belofte van meer financiële inclusie kunnen waarmaken. Een CBDC zal waarschijnlijk nog altijd identiteitspapieren vereisen, er zullen poortwachters zijn en waarschijnlijk zal het niet decentraal noch politiek-neutraal zijn, waardoor sommige landen kunnen worden buitengesloten. Dat lijkt meer op het traditionele systeem dat we al kennen, dan als een oplossing voor financiële inclusie.