Verplichte identiteitscontrole bij kopen of verkopen van bitcoins

Als gevolg van de nieuwe Europese anti-witwasrichtlijn AMLD5 zullen er binnenkort strengere regels gelden voor het kopen en verkopen van bitcoins. Bedrijven die bitcoin wallets of wisseldiensten aanbieden zullen in 2020 (de exacte datum is nog steeds niet bekend) zich moeten registreren bij De Nederlandsche Bank (DNB). Onderdeel van de nieuwe regelgeving is een verscherpte identiteitscontrole van klanten en gebruikers.

Begin november behandelt de Tweede Kamer een wetsvoorstel om de Europese anti-witwasrichtlijn AMLD5 in Nederland te implementeren in de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft).

Volgens het wetsvoorstel zullen bedrijven die bitcoin wallets of wisseldiensten aanbieden zich moeten registeren en waarschijnlijk onder het toezicht vallen van De Nederlandsche Bank. Bedrijven moeten dan voldoen aan de voorschriften van de Wwft en de Sanctiewet 1977 met betrekking tot cliëntenonderzoek en identiteitscontroles.

Wat verandert er voor u?

• Verplichte identiteitsverificatie voor alle klanten en vanaf ieder bedrag
• Eventueel aanvullende vragen over inkomen, herkomst en de bestemming van geld en bitcoins
• Verplichte transactiemonitoring van klanten

Verplichte identiteitscontrole bij koop of verkoop van bitcoins

Dat betekent dat vanaf 10 januari de drempel om bitcoins te kopen of verkopen waarschijnlijk een stukje hoger wordt. Consumenten die bitcoins willen kopen of verkopen zullen zich vanaf dan aan de hand van identiteitsdocumenten moeten identificeren. Daarnaast kunnen aanvullende vragen gesteld worden over inkomen, herkomst van geld en bitcoins en over de bestemming.

Ook zijn bitcoin dienstverleners verplicht om transacties van de klant gedurende de relatie te monitoren en te controleren of deze overeenkomen met het risicoprofiel. Van verdachte transacties moet een melding worden gemaakt. Daarnaast worden er eisen gesteld aan de geschiktheid en betrouwbaarheid van de bestuurders van bitcoin dienstverleners.

De Wwft-regelgeving wordt normaal gesproken in bepaalde sectoren toegepast wanneer het om grote bedragen gaat. Zo gelden dezelfde regels bijvoorbeeld ook voor juwelen- of vastgoedhandel wanneer de waarde ervan hoger is dan €10.000. In het geval van virtuele valuta zoals bitcoin zullen de regels echter ook bij lage bedragen gelden.

Op dit moment buigt de Tweede Kamer zich nog over de precieze invulling van de Wwft, dus nog niet alle details zijn definitief, maar de verwachting is dat de identiteitsverificatie er vrijwel zeker komt. Volgens de huidige planning zouden de nieuwe regels op 10 januari 2020 van kracht worden.

Zorgen over privacy

Bitcoin is een monetair (censuurbestendig) geldstelsel gebaseerd op wiskunde: een open netwerk en is zonder toestemming door iedereen te gebruiken. Financiële soevereiniteit en privacy spelen een essentiële rol voor veel Bitcoiners. De vergaande identiteitscontroles en monitoring van transacties staan hier natuurlijk haaks op.

Als Bitonic hebben we gemengde gevoelens over het wetsvoorstel. Enerzijds zijn wij blij dat er duidelijkheid komt, dit kan bijvoorbeeld voordelen opleveren voor onze bankrelaties. De beoogde wet is echter disproportioneel en wij maken ons zeer veel zorgen over de privacy van burgers. Het recht op privacy wordt door regels van anti-witwas en terrorismefinanciering altijd op de tweede plaats gezet en zo creëer je uiteindelijk een politiestaat. Wij zijn natuurlijk gebonden aan de Nederlandse wet en zullen daaraan gehoor geven, maar wij maken ons zorgen over de verstrekkende effecten op korte en lange termijn. De nieuwe regels en verplichte transactiemonitoring gelden voor álle klanten en álle bedragen en dat beperkt de financiële vrijheid van burgers.

Dit wordt ook bevestigd door de Autoriteit Persoonsgegevens (AP). AP wees de Minister op de mogelijke privacyschending als gevolg van de nieuwe regels. Zij stellen dat de regels het karakter van ongewenste massa-surveillance hebben, wat in strijd is met uitspraken van het Europese Hof van Justitie. De toezichthouder adviseerde het Ministerie van Financiën daarom om hierover een fundamentele discussie in Europa te voeren bij de evaluatie van de richtlijn.

Verenigde Bitcoinbedrijven Nederland (VBNL)

In Nederland zijn de meeste grote bitcoinbedrijven aangesloten bij de Verenigde Bitcoinbedrijven Nederland (VBNL). Deze vereniging zet zich al sinds 2014 in om via zelfregulering fraude tegen te gaan en de integriteit van deelnemers hoog te houden. Veel bitcoinbedrijven hanteren in het kader daarvan al enige tijd een verscherpt controle beleid en staan niet toe dat bitcoins tegen contant geld worden gekocht of verkocht.

De VBNL heeft in een eerder stadium al toegelicht dat voor verdere groei en meer volwassenheid van de markt duidelijke wet en regelgeving essentieel is. Dit moet niet ten koste gaan van de mogelijkheden die deze techniek met zich meebrengt. Er is, aldus de Verenigde Bitcoin Bedrijven Nederland, ook nu nog reden tot zorg. De VBNL wijst erop dat ook nu, kort voor de beoogde invoering van de wet, belangrijke vragen over de invulling van de registratie, toezicht en de kosten ervan, nog niet zijn beantwoord.

Lees hier de brief en bijlage van de VBNL gericht aan de Tweede Kamer. Lees de juridische analyse van 't Hart Advocaten