Drukte op het netwerk; hogere transactiekosten

Het is op dit moment druk op het bitcoinnetwerk en de transactiekosten zijn hoger dan we gewend zijn. Vorige maand betaalde men over het algemeen nog minder dan €0,50 in bitcoin om in een transactie in het eerstvolgende block op te laten nemen, maar inmiddels is dat gestegen tot zo'n €4,00. Wie dat te duur vindt, zal een klein beetje geduld moeten hebben.

Als gevolg van de recente Bitcoin Halving en de wereldwijde economische omstandigheden is er opnieuw veel aandacht voor Bitcoin. Steeds meer mensen ontdekken de unieke monetaire eigenschappen ervan en ook voor handelaren en speculanten is de samenloop van omstandigheden erg interessant.

Deze toegenomen interesse gaat gepaard met een toename in activiteit op het netwerk. Daardoor zijn de transactiekosten in de vorm van mining fees de laatste tijd hoger dan we gewend zijn.

De mediaan van de transactiekosten in Amerikaanse dollars. Bron: Bitinfocharts

Beperkte capaciteit

Een block kan namelijk slechts een beperkt aantal transacties bevatten en de miners beslissen welke transacties zij eraan toevoegen. In principe kiezen ze ervoor de transacties met de hoogste mining fee toe te voegen, want dan verdienen ze het meest.

Transacties met een hogere mining fee worden daarom eerder opgenomen dan transacties met een lagere mining fee. Daarmee ontstaat een soort marktwerking waarbij gebruikers tegen elkaar opbieden om hun transacties in het volgende block te laten opnemen, waardoor de fees in drukke periodes flink kunnen oplopen.

Op dit moment schommelt de mining fee om in het volgende block te worden opgenomen zelfs rond €4,00. Vorige maand was dat nog minder dan €0,50. Voor een indicatie van de kosten kan je op internet diverse grafieken en tabellen vinden.

Het is overigens nog altijd mogelijk om een transactie met een lagere mining fee te versturen, maar dan is de kans groot dat het meer dan één block duurt voordat de transactie wordt opgenomen. Wanneer er geen haast bij is geboden volstaat een lagere mining fee in veel gevallen dus ook, maar dan duurt het iets langer.

Bitcoin Halving

De hogere transactiekosten op het netwerk kunnen deels een gevolg zijn van de recente Bitcoin Halving. Tijdens de Bitcoin Halving halveerde de beloning die miners krijgen voor het vinden van een block (miner's reward). Zij zagen daarmee hun inkomsten met ongeveer de helft dalen, terwijl hun energiekosten hetzelfde bleven.

Miners die daardoor niet langer winstgevend zijn kunnen genoodzaakt zijn om hun miningapparatuur uit te zetten. Dan daalt de totale rekenkracht van het netwerk, de zogenaamde hashrate, met als gevolg dat er minder snel blocks gevonden worden. Vlak voor de halving bereikte de hashrate van het bitcoinnetwerk nog een record van 137 Exahashes per seconde (EH/s), maar daar is nu nog 86 EH/s van over.

De Bitcoin hashrate. Bron: Bitinfocharts

Normaal kost het de miners gemiddeld 10 minuten om een nieuw block te vinden, maar wanneer de hashrate daalt neemt die tijd toe. Er is dan immers minder rekenkracht beschikbaar. De afgelopen dagen kostte het daarom gemiddeld een paar minuten langer om een block te vinden.

Wanneer miners er langer over doen om een block te vinden worden er dagelijks minder blocks gevonden en daardoor is de transactiecapaciteit ook lager. De mempool, een soort wachtrij voor transacties, neemt erdoor toe en via marktwerking leidt dat tot hogere fees.

Moeilijkheidsgraad

Toch is dat in principe een tijdelijk fenomeen. Het Difficulty Adjustment Mechanism past namelijk elke 2016 blocks (+/- twee weken) de moeilijkheidsgraad van het minen automatisch aan in een poging de gemiddelde block time van 10 minuten te herstellen.

De laatste keer dat het Difficulty Adjustment Mechanism de moeilijkheidsgraad aanpaste was op dinsdag. Toen zakte de moeilijkheidsgraad van het minen met ongeveer 6%.

De moeilijkheidsgraad van het minen. Bron: Bitinfocharts

Zo'n daling van de moeilijkheidsgraad kan er vervolgens weer voor zorgen dat de winstgevendheid van miners opnieuw toeneemt, waardoor sommige miners wellicht hun apparatuur weer aanzetten met een nieuwe stijging van de hashrate als gevolg.

Uiteindelijk past het Difficulty Adjustment Mechanism zich ook daar weer op aan. Zo kan de hashrate enige tijd fluctueren tot een equilibrium is bereikt, waarbij vooral de meest winstgevende en efficiënte bitcoinminers overblijven.

Hoge transactiekosten

De gemiddelde miner's fee is op dit moment relatief hoog, maar het record is veel hoger. Dat werd in december 2017 bereikt toen de gemiddelde miner's fee voor een transactie in het eerstvolgende block opliep tot zo'n €50,-.

Dat lijkt onpraktisch duur voor iets dat een betaalmiddel beoogt te zijn. Veel bitcoiners geloven echter dat het gros van alle transacties in de toekomst via tweedelaags schaalbaarheidsoplossingen zoals het Lightning Network zal verlopen. Een enkele bitcointransactie op de blockchain kan op die manier een groot aantal andere transacties vertegenwoordigen en de kosten van een transactie op de blockchain kunnen dan gespreid worden.

Dat is misschien ook noodzakelijk want de miner's reward neemt na iedere Bitcoin halving af. Rond het jaar 2140 zal de beloning zelfs dalen tot nul. Vanaf dat moment is de mining fee de enige bron van inkomsten die bitcoinminers nog hebben. De mining fees moeten dan dus hoog genoeg zijn om het hele netwerk te bekostigen. Het is daarom niet ondenkbaar dat de transactiekosten tegen die tijd zelfs zó hoog zijn, dat ze voor veel individuen onbetaalbaar zijn en over het algemeen alleen in collectief verband gedragen kunnen worden.