ECB: ‘Bitcoin niet de heilige graal voor grensoverschrijdende betalingen’

De Europese Centrale Bank (ECB) heeft onlangs een onderzoekspaper gepubliceerd met de naam: ‘Towards the holy grail of cross-border payments’. Na een zoektocht van meer dan duizend jaar kan de heilige graal van grensoverschrijdende betalingen binnen 10 jaar zijn gevonden, aldus de paper. Verschillende opties om het internationale betalingsverkeer te verbeteren worden besproken, waaronder Bitcoin.

Grensoverschrijdende betalingen moeten snel, goedkoop en universeel zijn. Bovendien moeten ze in een veilige omgeving kunnen worden afgewikkeld. Dit is het uitgangspunt waar de auteurs in de onderzoekerspaper van de ECB vanuit gaan in de zoektocht naar de heilige graal voor internationale betalingen.

In de afgelopen decennia is er een hoop technologische vooruitgang geboekt. Het internationale betalingsverkeer is daarbij ernstig achtergebleven. Internationale betalingen kosten relatief veel en nemen in sommige gevallen wel een week in beslag voordat het geld de ontvanger heeft bereikt. Volgens de G20 moet het internationale systeem voor betalingen dan ook grondig worden verbeterd.

In de paper van de ECB worden verschillende opties uitgelicht die het internationale betalingsverkeer zouden kunnen verbeteren, waaronder gemoderniseerd (normaal) bankieren, oplossingen van fintechs, Bitcoin, stablecoins, instant payments (aan elkaar gekoppeld) en CBDC’s.

Deze opties worden beoordeeld aan de hand van hun feitelijke of potentiële efficiëntie, spaarzaamheid, concurrentievermogen en het behouden van monetaire soevereiniteit monetaire soevereiniteit Monetaire soevereiniteit is de macht van de staat om exclusieve wettelijke controle uit te oefenen over zijn valuta. De lidstaten binnen de Europese Unie hebben een groot deel van hun monetaire soevereiniteit afgestaan aan de Europese Centrale Bank (ECB). voor centrale banken.

Bitcoin

Bitcoin als geschikt middel voor grensoverschrijdende betalingen? De Financial Stability Board (FSB), een internationale toezichthouder in de financiële wereld, vindt die gedachte het overwegen niet waard, maar de onderzoekers van de ECB opmerkelijk genoeg wel. Neem hierbij wel mee dat Bitcoin in de paper wordt aangehaald als meest prominente unbacked crypto-asset.

De paper gaat uitgebreid in op zes verschillende manieren hoe Bitcoin binnen het internationale betalingsverkeer zou kunnen worden gebruikt. Allereerst de manier waarop Satoshi Nakamoto het oorspronkelijk voor ogen had. Namelijk een onderlinge ruil van goederen en diensten geprijsd in bitcoin. De ECB merkt hier op dat het reguliere Bitcoinnetwerk hier niet geschikt voor is, maar houdt rekening met layer 2 oplossingen zoals het Lightning Netwerk.

Vervolgens wordt ingegaan op de situatie dat bitcoin enkel wordt bewaard door bitcoinbedrijven. Alhoewel dit snelle en goedkope off-chain transacties als voordeel heeft, gaat dit wel ten koste van de transparantie. Klanten van bitcoinbedrijven moeten er namelijk maar op vertrouwen dat de bitcoins ook daadwerkelijk worden bewaard. In sommige gevallen blijkt dit (helaas) niet het geval. Tenslotte worden nog vier andere manieren aangehaald hoe Bitcoin zou kunnen worden gebruikt bij het afwikkelen van internationale transacties.

Bitcoin de heilige graal?

De onderzoekers van de ECB zien in dat het Bitcoinnetwerk, met layer 2 oplossingen zoals het Lightning Netwerk, in potentie de heilige graal voor internationale betalingen zou kunnen zijn. De volgende voordelen worden aangehaald:

• Eén enkel systeem kan voor de hele wereld worden gebruikt;
• De afwezigheid van tussenpersonen is in potentie zeer efficiënt; 
• Bitcoinbedrijven hebben inmiddels goede diensten ontwikkeld voor on- en off-ramps van nationale valuta naar bitcoin (fiat naar bitcoin en andersom).
  

Maar wordt niet te enthousiast. De auteurs van de onderzoekerspaper zien (helaas) meer nadelen dan voordelen. Waaronder de volgende:

• De onderliggende technologie (met name Proof of Work) is inherent duur en (energie)verspillend.
• Een groot deel van de aantrekkelijkheid van bitcoin komt voort uit het feit dat het (tot nu toe) ontsnapt is aan anti-witwasmaatregelen, wat volgens de paper heeft geleid tot een wijdverbreid gebruik van bitcoin voor criminele doeleinden.
• Governance issues. Hiermee wordt bedoeld dat de regels van Bitcoin’s protocol (regels) niet (snel) kunnen worden aangepast en zo goed als onveranderlijk zijn.
• De (prijs)volatiliteit maakt bitcoin ongeschikt als rekeneenheid.
  

CBDC's de oplossing?

Alhoewel de hiervoor beschreven nadelen geen nadelen waren geweest als er beter onderzoek was gedaan, zoals het onderzoek van de Federal Reserve Bank of Cleveland, is de conclusie van de onderzoekspaper dat Bitcoin – een open, gedecentraliseerd, censuurbestendig, neutraal en grenzeloos systeem – waarschijnlijk niet de heilige graal voor internationale betalingen is.

De onderzoekers van de ECB zien meer heil in een systeem dat binnen de grenzen van centrale bankiers wordt gecontroleerd, met de mogelijkheid om te bepalen wie er toegang tot heeft en met volledige censuur. Oftewel: CBDC’s. Dit is niet geheel opmerkelijk, maar het feit dat de ECB Bitcoin en het Lightning Netwerk zo serieus behandeld, is een interessant gegeven.