Machankura: Bitcoin voor Afrika op een ouderwetse telefoon zonder internet

Machankura is een nieuwe dienst waarmee inwoners van Afrikaanse landen bitcoin kunnen ontvangen en versturen op een ouderwetse mobiele telefoon zonder internet.

Miljoenen mensen in Afrika leven zonder bankrekening, identiteitspapieren en vaak met een gebrekkige betalingsinfrastructuur en valuta. Op sommige delen van het continent is nauwelijks een bank te vinden en overboekingen van en naar Afrikaanse landen zijn duur en complex.

Bitcoin zou voor veel van de inwoners een uitkomst kunnen zijn: goedkoper, sneller, eenvoudiger, onafhankelijk van de lokale valuta en je hebt er geen identiteitspapieren voor nodig - alleen een smartphone.

Mobiele telefoons zijn tegenwoordig weliswaar gemeengoed in Afrika, ook onder de armere delen van de bevolking, maar smartphones een stuk minder en bovendien heeft lang niet iedereen een abonnement met internetverbinding. En zonder internet, geen Bitcoin - toch?

Machankura - Bitcoin zonder internet

Toch niet. Machankura biedt voortaan namelijk een oplossing voor mensen in Afrika die geen internet of moderne smartphone hebben: een bitcoinwallet die werkt via ouderwetse USSD-menu's.

'Machankura' is in Zuid-Afrika straattaal en betekent zoiets als 'geld'. Het is een vrij nieuwe dienst, die op dit moment toegankelijk is voor inwoners van Ghana, Kenia, Malawi, Nigeria, Zuid-Afrika en Oeganda.

De opzet is vrij simpel. Machankura treedt op als custodial dienstverlener en gebruikers kunnen door een telefoonnummer te bellen een menu bereiken waarmee hun bitcoinwallet te beheren is.

Een account aanmaken hoeft niet, want dat wordt automatisch op basis van het gebruikte telefoonnummer gegenereerd. Het enige wat je hoeft te doen, is het nummer bellen en een pincode kiezen om je account te beveiligen.

Het menu is eenvoudig en biedt opties om te ontvangen, versturen, accountgegevens aan te passen en goederen/diensten te kopen. Dat laatste biedt mogelijkheden om de fondsen bijvoorbeeld rechtstreeks vanuit de wallet te besteden aan gift cards via Bitrefill of om de elektriciteitsrekening te betalen.

Het versturen of ontvangen via Machankura werkt ook simpel. Gebruikers hebben dankzij LN-URL een gemakkelijk te onthouden adres, op basis van hun telefoonnummer plus de toevoeging '@8333.mobi'. Bijvoorbeeld: '0612345678@8333.mobi'. Indien gewenst kunnen gebruikers het telefoonnummer in het adres vervangen met een zelfgekozen gebruikersnaam, bijvoorbeeld 'mijnnaam@8333.mobi'.

Satoshi's die naar het adres worden verstuurd komen in de wallet aan. Een SMSje houdt de ontvanger op de hoogte. Versturen werkt andersom, je vult dan simpelweg het adres van een ander in. 

Het is vanuit de Machankura-wallet mogelijk om naar andere Machankura-gebruikers te versturen of naar Lightning-adressen, maar (nog?) niet naar normale on-chain bitcoinadressen.

Bijzonder is dat het ook mogelijk is om een transactie te doen naar iemand die nog geen bitcoinwallet of Machankura-account heeft. Gebruikers kunnen simpelweg de betaling doen aan het telefoonnummer van de ontvanger plus de toevoeging '@8333.mobi'. Daarna kan de ontvanger direct toegang krijgen tot de Machankura-wallet met behulp van het SMS-menu via het telefoonnummer van Machankura.

Gebruikers krijgen ook een statische QR-code, die door anderen gebruikt kan worden om transacties naar de wallet te doen. Dat kunnen winkeliers uitprinten en in hun winkel ophangen, zodat klanten met een Lightning-wallet het kunnen scannen om te betalen.

Machankura rekent voor transacties via de wallet een tarief van 40 satoshi's per transactie - tegen de huidige koers minder dan één cent.

Drempelverlagend

Machankura verlaagt de drempel om bitcoin te kunnen ontvangen of versturen enorm en het potentieel lijkt groot. Je hebt er geen internet voor nodig, geen moderne smartphone, geen technische kennis en óók hoef je geen eigen wallet aan te maken. Met een dienst als Machankura is Bitcoin voor zeer veel Afrikaanse inwoners binnen handbereik.

Toch is het niet een heel revolutionair concept. Machankura is eigenlijk gewoon een soort M-Pesa, maar vernieuwend is dat het op basis van bitcoin is. M-Pesa biedt al jaren een vergelijkbaar mobiel betaalplatform en is in grote delen van Afrika razend populair. Dat kan in het voordeel van Machankura werken, want de doelgroep is al bekend met een vergelijkbare dienst. 

Keerzijde

De keerzijde is dat de laagdrempeligheid en het gebruiksgemak ten koste gaan van veel van de voordelen die Bitcoin biedt.

De wallet van Machankura is zoals gezegd een custodial wallet, dus Machankura neemt als tussenpartij het daadwerkelijke beheer op zich met alle risico's van dien: faillissementen, hacks, overheidsingrijpen of technisch falen.Ontwikkelaar Kgothatso Ngako gaf echter wel aan dat hij de mogelijkheid onderzoekt om SIM-kaarten te gebruiken als private keys, zodat self-custody mogelijk wordt.

Het verlies of diefstal van de telefoon blijft een risico, maar Machankura is volgens Ngako dan ook niet bedoeld als lange-termijnoplossing voor spaargeld. Daarvoor zijn betere oplossingen te vinden, zoals een hardware wallet. Machankura is meer gericht op betalingen en het toegankelijk maken van Bitcoin.

Dan zijn er nog de enigszins beperkte transactiemogelijkheden. Het versturen binnen het Machankura-ecosysteem is eenvoudig en naar LN-URL-adressen ook, maar anderzijds ontbreekt de mogelijkheid om QR-codes te scannen of om on-chain betalingen te doen. Sommige delen van het Bitcoin-ecosysteem blijven daardoor buiten bereik. Ook voor het omzetten naar een lokale valuta zullen gebruikers zelf een oplossing moeten zoeken.

Toch zijn dat voor vindingrijke Afrikanen geen onoverkomelijke problemen. Bij M-Pesa is er bijvoorbeeld vaak een ondernemende dorpsgenoot die als wisselkantoor optreedt.

Startup

Machankura is een vrij nieuw project, met op dit moment slechts een paar honderd gebruikers. Het potentieel van de use case is groot, maar in de prille startup-fase is het natuurlijk wel afwachten of Machankura weet door te zetten en niet vastloopt op regulering. 

Lees ook eens onze andere artikelen over Bitcoin en Afrika!