Transparantie: bitcoin als bescherming tegen stemfraude

Bitcoin is niet alleen een digitale valuta, maar ook een decentraal netwerk waarop informatie onveranderlijk is vast te leggen - zoals verkiezingsuitslagen. Dat kan de transparantie verhogen, het vertrouwen versterken en stemfraude voorkomen. In Guatemala, Tennessee en Georgia zijn de eerste experimenten al uitgevoerd en in New York werd een wetsvoorstel ingediend om de voordelen te onderzoeken. 

Het idee is simpel. Aangezien het bitcoinnetwerk open en decentraal is en de bitcoin blockchain onveranderlijk, is alle informatie die op de blockchain wordt gepubliceerd ook onveranderlijk vastgelegd en bovendien publiekelijk inzichtelijk. 

Informatie op de blockchain vastleggen kan door een klein beetje data mee te geven aan een bitcointransactie. Zodra een miner de transactie aan een block toevoegt worden de transactie en de data samen vereeuwigd op de blockchain. Eenmaal toegevoegd aan een block, kan iedereen met een eigen node of een publieke block explorer de transactie en de data bekijken. 

Wijzigingen van de transactie en de bijbehorende data zijn dan niet meer mogelijk. Bitcointransacties zijn immers onomkeerbaar, vanwege de blockchain-architectuur en de aanzienlijke rekenkracht van miners. Zodra iets op de bitcoin blockchain staat, blijft het erop staan.

Het block waarin de transactie en data staan opgenomen functioneert daarnaast als tijdstempel. Dat geeft het moment van publicatie aan. Je kan op deze manier bewijzen dat bepaalde informatie op een bepaald moment bestond in een bepaalde samenstelling.

Guatemala

Dat maakt bitcoin interessant als middel om informatie onveranderbaar vast te leggen. Zoals eigenaarschap, patenten of copyright, maar bijvoorbeeld ook stemresultaten. Dat laatste gebeurde al eens bij verkiezingen in Guatemala en recentelijk ook in de Amerikaanse staten Georgia en Tennessee.

Zo gebruikte Guatemala bitcoin bij de tumulteuze nationale verkiezingen in 2023. In samenwerking met de startup Simple Proof werd met behulp van het OpenTimestamps-protocol een unieke hash - een soort digitale vingerafdruk - van de telformulieren van individuele stemkantoren op de blockchain gepubliceerd. Burgers hadden inzage via een webportal of hun eigen node. 

Stemfraude achteraf door latere manipulatie van de telformulieren was daardoor niet mogelijk. Telformulieren die later werden gemanipuleerd zouden dan namelijk een afwijkende hash opleveren dan de hash die oorspronkelijk op de bitcoin blockchain werd geplaatst. Het verschil zou direct duidelijk maken dat de data afwijkt van het origineel.

Williamson County & Screven County

Ook in de Verenigde Staten werden op kleine schaal vergelijkbare experimenten uitgevoerd.

Bijvoorbeeld bij de lokale verkiezingen in Screven County in de Amerikaanse staat Georgia. Geïnspireerd door het succes in Guatemala werden ook de stemresultaten van de verkiezingen in Screven County via OpenTimestamps gepubliceerd op de bitcoin blockchain. Volgens Stacy Scott Mincey, de verkiezingscoördinator van Screven County, koos men daar onder andere voor om te voorkomen dat de stemresultaten in twijfel werden getrokken, zoals enkele jaren geleden gebeurde in een ander district in Georgia. 

Afgelopen maart werd de technologie ook toegepast bij verkiezingen van de Republikeinse Partij in Williamson County, in de staat Tennessee. Ook daar werd Simple Proof ingeschakeld om de uiteindelijke stemresultaten via OpenTimestamps op de blockchain vast te leggen. 

Mogelijk volgt de staat New York als volgende. Daar werd eerder deze maand een wetsvoorstel ingediend om een onderzoek te starten dat de voordelen in kaart moet brengen van het gebruik van de blockchain om stemresultaten te beschermen. 

Transparantie

Hoewel het gebruik van de bitcoin blockchain de transparantie kan verhogen en sommige vormen van stemfraude voorkomt, is het nog altijd slechts een deel van de puzzel. Het voorkomt manipulatie van de resultaten achteraf, maar het biedt geen bescherming tegen manipulatie op een eerder moment.

Voor het daadwerkelijke stemproces en het tellen van de stemmen blijven andere veiligheidsmechanismen belangrijk. Hoewel sommigen speculeren dat de blockchain ook gebruikt kan worden om een digitaal stemproces mogelijk te maken, kleven er volgens cybersecurity-experts inherente risico's aan digitaal stemmen, die ook met de bitcoin blockchain niet oplosbaar lijken. Stemmen met een ouderwets potlood blijft voorlopig nog het veiligst.