16 jaar bitcoin: hoe vaak heb jij iets met bitcoin betaald?

Vandaag is het 16 jaar geleden sinds de lancering van het bitcoinnetwerk. Op 3 januari 2009 werd het eerste block van de bitcoin blockchain gemined. Sindsdien doorliep bitcoin verschillende groeistadia en groeide het uit tot een wereldwijd economisch fenomeen. Ook nu lijkt een nieuwe fase aangebroken: wordt bitcoin een middel voor financiële soevereiniteit of het speeltje van Wall Street?

Vier jaar geleden schreven we dat bitcoin uit de spreekwoordelijke kinderschoenen was gestapt en de puberteit bereikte. Inmiddels is bitcoin 16 jaar: nog niet helemaal volwassen, maar ook zeker niet meer weg te wuiven als 'kinderspel'.

Voor sommigen is bitcoin nog altijd iets nieuws. Een complete generatie jongeren heeft echter nog nooit een wereld gekend waarin bitcoin niet heeft bestaan. Voor veel van hen is het doodnormaal dat er zoiets als bitcoin is; dat is in hun belevingswereld altijd zo geweest.

Opvallend is ook dat bitcoin al jaren vooral populairder is bij jongvolwassenen. Volgens onderzoek van Rabobank zou in 2021 al 27% van de jongvolwassenen tussen 18 en 30 jaar bitcoin of een andere cryptovaluta bezitten. Vermoedelijk ligt dat percentage inmiddels hoger. 

Niet zo vreemd misschien, want dat zijn de generaties die tot de 'digital natives' behoren en opgroeiden met het internet, de financiële crisis en de torenhoge inflatie van de afgelopen jaren. 

Here to stay

Dat bitcoin een blijvertje is, lijkt ook langzaam tot de rest van de maatschappij door te dringen. Na zestien jaar dienst met een nagenoeg onafgebroken uptime van 99,99%, is de weerbarstigheid van bitcoin ook moeilijk meer te ontkennen. 

Wat enkele jaren geleden begon met de voorzichtige adoptie van bitcoin door het bedrijfsleven, zette een jaar geleden door met adoptie door de financiële wereld, grotendeels gedreven door de lanceringen van investeringsfondsen van financiële grootheden zoals vermogensbeheerder BlackRock. "Bitcoin is groter dan iedere overheid", aldus BlackRock's CEO Larry Fink.

Inmiddels lijken we aan de vooravond te staan van een nieuwe fase van adoptie door natiestaten, mogelijk met de Verenigde Staten op kop. Zo kondigde Donald Trump tijdens zijn campagne plannen aan om van de VS een bitcoin supermacht te maken en een nationale bitcoinvoorraad aan te leggen. Kleinere landen, zoals El Salvador en Bhutan, gingen de VS voor en investeren al enkele jaren in bitcoin.

Investeringsmiddel

De vooruitzichten voor de toekomst lijken daarmee gunstiger dan ooit. Wel valt op dat het succes van bitcoin de laatste jaren vooral aangedreven wordt door de functie als investerings- en spaarmiddel. De absolute schaarste van maximaal 21 miljoen bitcoins maakt het voor steeds meer mensen een interessante economische toevluchthaven in een wereld waarin al het andere onderhevig is aan inflatie.

Als betaalmiddel blijft het gebruik van bitcoin echter nog altijd achter. Niet alleen accepteert slechts een klein deel van de online of offline winkeliers bitcoin als betaalmiddel, maar ook wordt er bij de winkels die dat wel doen nauwelijks met bitcoin betaald.

De meeste bitcoinbezitters doen nu eenmaal niet graag afstand van hun bitcoin. Velen investeren immers omdat ze in de toekomst een hogere prijs verwachten dan nu. Dan is het niet logisch om het nu al uit te geven. Vaak is bitcoin een spaarpotje dat alleen wordt aangetast om écht iets bijzonders te kopen, waarvoor geen ander geld beschikbaar is - een huis bijvoorbeeld, maar geen prullaria.

Betaalmiddel

Toch is bitcoin in de kern een betaalmiddel. Zonder die functie zou de waarde en innovatie twijfelachtig zijn en is er geen sprake van een economie of monetair netwerk.

Bovendien schuilt daarin de echte bitcoinrevolutie: de mogelijkheid om zelfstandig je eigen geld te beheren en rechtstreeks naar anderen digitale betalingen te kunnen doen, zonder tussenkomst of risico van derde partijen.

In het westen zou dat voor innovatie in de online economie kunnen zorgen. Bijvoorbeeld met microtransacties die het mogelijk maken om alleen te betalen voor content die je daadwerkelijk consumeert of om rechtstreeks en zonder commissies aan tussenpartijen betaald te worden voor content die je produceert. Of door het traditionele model van accounts en abonnementen voor iedere website te vervangen met simpelweg een enkele bitcoinwallet.

Once it gets bootstrapped, there are so many applications if you could effortlessly pay a few cents to a website as easily as dropping coins in a vending machine. Satoshi Nakamoto

Financiële inclusie

Voor de rest van de wereld is het belang veel groter. Volgens recente schattingen van de Wereldbank zijn er wereldwijd zo'n 1,4 miljard mensen zonder toegang tot het bankensysteem, vaak omdat ze te arm zijn of niet beschikken over de benodigde identiteitsdocumenten. Veel van hen leven bovendien in landen met autoritaire regimes en economieën die geteisterd worden door hoge inflatie. 

De financiële inclusie van honderden miljoenen mensen wereldwijd is mogelijk het grootste maatschappelijke nut van bitcoin. Bitcoin biedt voor hen een exit-mogelijkheid: iets waarvoor je alleen een smartphone nodig hebt om je te onttrekken aan de lokale economie en te kunnen sparen in iets dat wereldwijd waarde heeft. Uit onderzoeken blijkt dan ook dat bitcoin populairder is in landen met hoge inflatie. 

In het westen ziet men bitcoin echter vooral als investeringsobject en gaat de meeste aandacht uit naar de prijs. Het risico is dat hierdoor de functie van bitcoin als betaalmiddel steeds verder naar de achtergrond verdwijnt, waarmee het potentieel op echte innovatie en verandering op losse schroeven komt te staan.

2025

Overweeg daarom in 2025 ook eens een bitcoinbetaling te doen. Ook die adoptie zal namelijk bottom-up, vanuit de gemeenschap, moeten gebeuren. Iedere bitcoinbetaling die je doet steunt het netwerk, de miners en de financiële soevereiniteit van miljoenen mensen wereldwijd. Bovendien stimuleer je winkeliers zo tot verdere adoptie.

Je bitcoin 'stack' hoef je ervoor niet aan te tasten. Met een aparte wallet voor bestedingen op je telefoon, houd je betalingen eenvoudig gescheiden van je spaargeld. Bovendien kan je alles wat je besteedt dezelfde dag eventueel nog terugkopen - dat wordt ook wel 'spend & replace' genoemd.

Op die manier draag je bij aan het sturen van de bitcoinrevolutie in de juiste richting. Zodat bitcoin niet verwordt tot het financiële speeltje van Wall Street, maar decentraal, peer-to-peer en toegankelijk voor iedereen blijft.