Wat gebeurt er als over tien jaar bijna alle bitcoins zijn gemined?
Miners zijn essentieel voor de werking van Bitcoin. Ze beveiligen het netwerk en voegen nieuwe blocks toe aan de blockchain, waarvoor ze als beloning een hoeveelheid bitcoin ontvangen. Zo betalen ze in principe hun stroomkosten. De meeste bitcoins zijn echter al gemined en er zijn er steeds minder over. Hoe moet dat over tien jaar, als de bitcoins bijna op zijn? In dit artikel werpen we een blik op de toekomst.
Er zullen nooit meer dan 21 miljoen bitcoins zijn - dat is wiskundig en vastgesteld in de code. Bitcoins 'ontstaan' wanneer een Bitcoinminer het volgende block vindt van de blockchain. Gemiddeld gebeurt dat eens per tien minuten.
Daarvoor zorgt
een 'Difficulty Adjustment'-algoritme. Dat stelt de moeilijkheidsgraad van het minen automatisch af
op de hoeveelheid geleverde rekenkracht, om te voorkomen dat blocks sneller gevonden worden als de rekenkracht groeit.
Miners die een block vinden ontvangen als beloning een block subsidy - een hoeveelheid bitcoins. Dat zijn bitcoins die eerder niet op het netwerk
bestonden en vanaf het moment dat ze gemined zijn beginnen te circuleren.
Halveringen
De block subsidy is voorgeprogrammeerd om iedere vier jaar te halveren. In
het begin was het 50 BTC, maar in 2012 daalde de block subsidy naar 25 BTC
en na 2016 halveerde het opnieuw naar 12,5 BTC. Sinds 2020 is de block subsidy nog slechts 6,25 BTC en vanaf 2024 ontvangen miners nog maar de
helft daarvan.
Dit proces blijft zich iedere vier jaar herhalen. Net zo lang totdat de
block subsidy uiteindelijk zó vaak is gehalveerd dat de beloning nog slechts
1 satoshi is. Dat is de laatste halvering, want een kleinere hoeveelheid
bitcoin bestaat niet. Vier jaar later daalt de block subsidy dan
ook naar nul. Vanaf dat moment verdienen miners niet meer aan de block subsidy.
Als op basis van bovenstaande informatie uitrekent hoeveel bitcoins er
worden uitgegeven en de halveringen erop toepast, ontdek je dat de block subsidy naar nul daalt wanneer er bijna 21 miljoen bitcoins zijn gemined
en dat dit ongeveer rond het jaar 2140 gebeurt. Zo weten we dat er nooit meer dan 21 miljoen bitcoins zullen bestaan.
Wat als de bitcoins opraken?
Verreweg de meeste bitcoins zijn al gemined. In het begin
was de block subsidy immers het hoogst.
Als gevolg zijn meer dan 90% van alle bitcoins die ooit zullen circuleren in de
afgelopen 14 jaar al gemined. Over zo'n tien jaar is het nog meer: dan is
zo'n 99% gemined. Voor de pakweg honderd jaar daarna zullen miners het
moeten doen met het restant van één procent.
Bitcoinmining kost echter veel stroom. Dat is enerzijds onderdeel van het
veiligheidsmodel en anderzijds een klimaatvraagstuk, maar het roept ook
vragen op over het verdienmodel van mining en de duurzaamheid van het
netwerk.
Hoe moeten miners in de toekomst immers hun groeiende
stroombehoefte bekostigen als hun inkomsten steeds verder dalen? En wat
betekent dat voor de veiligheid en werking van het netwerk?
De prijs
Een simpel antwoord zou kunnen zijn: als de prijs van bitcoin maar hoog genoeg
stijgt, dan wordt de dalende block subsidy gecompenseerd door de
koersstijging. Zo pakte het de afgelopen 14 jaar ook min of meer uit.
Toch houdt die theorie op termijn geen stand. Het zou namelijk betekenen dat in de toekomst een block subsidy van enkele satoshi's
genoeg waard moet zijn om de totale stroomkosten van het netwerk gedurende tien minuten lang te dekken. Dat kan alleen als stroom bijna niets kost of als de Bitcoinprijs astronomisch en onrealistisch hoog is.
Miner's fees
Een beter antwoord is: de transactie fees. Miners verdienen namelijk
niet alleen de block subsidy bij het vinden van een block, maar ze ontvangen
ook de miner's fees van alle transacties in het block. Dat
zijn de transactiekosten die gebruikers betalen bij het maken van
een Bitcointransactie.
De inkomsten uit miner's fees zijn nu nog relatief laag. De ruimte voor transacties in een block is beperkt en de hoogte van de transactiekosten is daarom afhankelijk van de drukte op het netwerk: als er meer transacties worden aangeboden dan in een block passen, kiezen miners er in principe voor om als eerste de transacties met de hoogste fees toe te voegen.
Wanneer er veel transacties worden gedaan bieden de transacties in feite tegen elkaar op om te worden opgenomen in een block, waardoor de fees flink kunnen stijgen.
Tijdens de bull market in 2021 kostte het daardoor regelmatig meer dan €15 om één Bitcointransactie in het eerstvolgende block op te laten nemen. Recentelijk stegen de miner's fees ook als gevolg van de lancering van veel ordinals. Dat is voor gebruikers vervelend en duur, maar goed voor de veiligheid van het netwerk omdat het miners stimuleert meer rekenkracht in te zetten.
Naarmate de block subsidy verder daalt, zullen de miners in toenemende mate afhankelijk zijn van fees als inkomstenbron.
Otherwise we couldn't have a finite limit of 21 million coins, because there would always need to be some minimum reward for generating. In a few decades when the reward gets too small, the transaction fee will become the main compensation for nodes. Satoshi Nakamoto
Ook hierbij geldt dat de inkomsten van miners voldoende hoog moeten zijn
om de stroomkosten te kunnen dekken. Aangezien er maar een beperkt
aantal transacties in een block passen, zullen de miner's fees per transactie in de toekomst dus ook zeer hoog moeten zijn - véél hoger dan
ooit tevoren. Om de miner's fees zo hoog te doen stijgen, zal de vraag naar Bitcointransacties aanzienlijk hoger moeten zijn dan vandaag de dag.
De kans is reëel dat de transactiekosten op het Bitcoinnetwerk daardoor in de toekomst voor veel individuele gebruikers zelfs te hoog worden. Alleen bij zeer grote bedragen
zullen zulke hoge transactiekosten wellicht te rechtvaardigen zijn.
Waarschijnlijk doen de meeste mensen tegen die tijd daarom geen normale
'on-chain' transacties meer. In plaats daarvan bundelen ze bijvoorbeeld
transacties met anderen of ze gebruiken tweedelaags 'off-chain'
schaalbaarheidsoplossingen zoals Lightning. Op die manier worden de
kosten verdeeld en kan een enkele on-chain transactie een grote
hoeveelheid economische activiteit vertegenwoordigen. Dat is in essentie hoe Bitcoin kan opschalen naar massa-gebruik.
Deze theorie vereist echter wel dat Bitcoin succesvol is. Als er onvoldoende adoptie is en daardoor onvoldoende fees worden betaald, verdienen miners minder en zullen ze als gevolg minder rekenkracht inzetten waardoor de veiligheid van het netwerk afneemt. Dat kan tot een neerwaartse spiraal leiden. Als de adoptie echter groot genoeg is, zijn de fees ook voldoende en houdt het netwerk zich in stand of groeit het verder.
I'm sure that in 20 years there will either be very large transaction volume or no volume. Satoshi Nakamoto
Goedkopere stroom
Een andere mogelijkheid is dat miners als gevolg van de halveringen
noodgedwongen steeds goedkopere stroom zullen moeten gebruiken om hun
winstmarges te behouden.
Dat gebeurde in de afgelopen 14 jaar doorlopend na iedere halvering. Steeds
meer miners zochten de samenwerking op met (vooral duurzame)
energieproducenten, om stroomoverschotten of overtollige capaciteit te
benutten. Daarbij zijn de stroomtarieven namelijk lager.
Dankzij de goedkope stroom neemt de winst van de miners toe, maar ook van
de energieproducenten. Zij kunnen hun stroomoverschotten immers verkopen en kunnen op
volle toeren draaien, waardoor ze winstgevender zijn. Windmolens hoeven
daardoor bijvoorbeeld niet stil te staan op winderige dagen en een
waterkrachtcentrale hoeft 's nachts niet voor de helft uit als iedereen
slaapt. Dat maakt duurzame energiecentrales lucratiever en minder afhankelijk van de lokale vraag.
Er gaan dan ook steeds vaker stemmen op die speculeren dat Bitcoinmining
een stimulans biedt voor duurzame energiecentrales en de transitie naar
duurzame energie kan versnellen. Het zou tot een toekomst kunnen leiden
waarbij duurzame stroom in overvloede is en daarom zeer goedkoop. Misschien zijn het tegen die tijd energieproducenten zélf die met hun
stroomoverschotten naar bitcoins minen.
Stroom kan zelfs een
negatieve prijs hebben. Bijvoorbeeld stroomoverschotten, waarbij
energieproducenten betalen voor afname om overbelasting te
voorkomen. Ook dat biedt een manier om winstgevend te minen, ongeacht de
hoogte van de block reward.
Andere motieven
Sommigen verwachten dat er in de toekomst vanwege andere motieven dan winstgevendheid zal worden gemined.
Bijvoorbeeld vanwege nationale belangen. Als de Bitcoinadoptie in een land groot is, dan kan het namelijk in landsbelang zijn om de veiligheid van het netwerk te garanderen. De beste manier om dat te doen is door te minen.
Andersom
kan ook. Als een land groot inzet op Bitcoinmining, kan dat een
rivaliserend land ertoe drijven om ook te minen. Als Rusland
bijvoorbeeld een groot deel van de hashrate in handen heeft, zou dat de
Verenigde Staten kunnen motiveren om ook te minen in een poging om de Russische invloed op het Bitcoinnetwerk te beperken.
Ook bedrijven kunnen
natuurlijk vanwege andere redenen dan winstbejag besluiten om te minen.
Bitcoinbedrijven hebben immers een groot belang bij het voortbestaan
van Bitcoin. Sommige bedrijven doen daarom op dit moment al op kleine schaal aan Bitcoinmining.
Adoptie
Speculeren over de toekomst blijft natuurlijk altijd een soort koffiedik kijken: hoe het precies uitpakt weten we pas als het zover is. Waarschijnlijk moet het antwoord niet in één van de mogelijkheden worden gezocht, maar in een combinatie ervan.
Eén ding is in ieder geval zeker: het voortbestaan en het langetermijn succes van Bitcoin is in grote mate afhankelijk van de adoptie - het slaagt als mensen het voldoende gebruiken. De vraag wordt dan al gauw: zullen mensen Bitcoin in de toekomst meer gebruiken dan nu, of minder?
Eén bitcoin bestaat uit 100.000.000 delen van 0,00000001 BTC, genaamd satoshi's. Lees hier meer.
