In dit National Park in Congo gaan Bitcoinmining en natuurbehoud hand in hand

Het Virunga National Park in Congo-Kinshasa, waar zeldzame berggorilla's wonen, wordt getergd door tegenslagen en conflicten. Een artikel uit het tijdschrijft van MIT TechnologyReview beschrijft het bijzondere verhaal van hoe Bitcoinmining voor het park het missende puzzelstukje bleek te zijn in de strijd tegen grootschalige ontbossing.

In het oosten van het Afrikaanse land Congo-Kinshasa ligt Virunga National Park, het oudste nationaal park van Afrika. Het staat op de UNESCO werelderfgoedlijst en is bekend vanwege de enorme biodiversiteit. In het bijzonder de met uitsterven bedreigde berggorilla's die er wonen, waarvan een groot deel van de overgebleven wereldwijde wilde populatie zich in het park bevindt.

Daarnaast is Virunga berucht vanwege de doorlopend turbulente omstandigheden. De regio is onderontwikkeld en wordt al jaren geteisterd door corruptie, stropers, ontbossing en extreem gewelddadige rebellenconflicten, die ook het park en de medewerkers treffen.

Volgens park ranger Cherubin Nolayambaje is zijn werk 'de meest gevaarlijke baan ter wereld'. Sinds 1996 sneuvelden al meer dan 200 park rangers - ongeveer één per maand. Netflix heeft er zelfs een documentaire over. Het park staat onder leiding van Emmanuel de Merode, die het park door meerdere conflicten loodste en ternauwernood een moordaanslag overleefde. 

De organisatie van het nationaal park spant zich natuurlijk in voor natuurbescherming en het onderhoud van het park, maar de regio en omstandigheden maken het complex. Rond Virunga wonen ongeveer 5 miljoen mensen en in het park zelf zo'n 80.000.

Elektriciteit en andere voorzieningen zijn er nauwelijks. De meesten kappen daarom bomen om houtskool te maken om te koken. Velen jagen of vissen in het park. Allemaal verboden, maar voor de lokale bevolking noodzakelijk om te overleven en om de lokale warlords af te betalen.

Tussen 2001 en 2020 verloor Virunga zo bijna 10% van de bebossing en jaarlijks wordt er naar schatting voor zo'n $170 miljoen aan ivoor en hout aan het nationaal park onttrokken. Het park zocht een structurele oplossing - één met oog voor de lokale gemeenschap.

Waterkrachtcentrale

In één van de rivieren werd daarom de nieuwe Luviro waterkrachtcentrale gebouwd. Omwonenden kunnen daardoor van schone elektriciteit worden voorzien, zodat ze geen houtskool meer nodig hebben.

Gezien de ligging en het onherbergzame gebied een enorme en kostbare klus. Bovendien een complexe puzzel om er geen verliesgevende operatie van te maken. Er zijn in de regio relatief weinig potentiële klanten en ook ontbrak de infrastructuur om de stroom naar klanten te transporteren.

Het plan was om eerst de centrale aan te leggen en daarna de omliggende infrastructuur. De gedachte was dat het stroomnet en ook de lokale vraag geleidelijk aan zouden groeien. Na de aanleg zou de centrale initieel met stroomoverschotten kampen maar de lage stroomprijs als gevolg zou de lokale bedrijvigheid aanmoedigen, net zoals dat eerder gebeurde bij andere waterkrachtcentrales elders in het park.

Het verliep niet bepaald volgens plan. De Congolese overheid subsidieert namelijk slechts 1% van de kosten van het nationaal park, dus Virunga is voor de overige 99% op zichzelf aangewezen. Ook daar zou de waterkrachtcentrale een steentje aan bijdragen. In 2019 was het project echter nog niet af, maar het geld raakte wel op.

"We bouwden de energiecentrale en dachten dat we daarna het netwerk geleidelijk konden aanleggen", vertelt de Merode. "Toen moesten we in 2018 het toerisme stilleggen vanwege de kidnappings [door rebellen]. In 2019 moesten we het toerisme stilleggen vanwege Ebola. En in 2020 - de rest is geschiedenis, met COVID. Gedurende vier jaar lang, stortten onze inkomsten uit het toerisme - dat was ooit 40% - geheel in."

Bitcoin

Ze kwamen met een onconventionele oplossing: Bitcoinmining. Dat biedt een manier om stroom rechtstreeks om te zetten naar geld. Het is locatie-onafhankelijk en kan daarom net zo goed in de jungle van de Congo, als elders in de wereld. Het enige wat je nodig hebt zijn miningapparatuur, stroom en een internetverbinding. Dat laatste is eenvoudig oplosbaar met een satellietverbinding. 

Het is onverwachts, maar we moesten een oplossing bedenken. Anders zouden we als nationaal park failliet zijn gegaan Emmanuel de Merode

Ze vonden een partner in de Franse investeerder Sébastien Gouspillou. Zijn bedrijf Big Block Green Services specialiseert zich in Bitcoinmining op basis van duurzame energie. Met zijn hulp schafte het Virunga National Park tweedehands ASICs aan die in containers naast de waterkrachtcentrale kwamen te staan. In september 2020 startte het park met minen.

"Ik wou helpen," zegt Gouspillou. "We hebben in het verleden mining gedaan door energie te kopen, dat was niet efficiënt. Het geld gaat dan misschien naar oligarch in Kazachtstan. In Virunga, zien we dat het park erdoor wordt gered."

Het bleek een groot succes, des te meer vanwege de stijgende koers. "We hadden eindelijk een keer geluk", vertelt de Merode. Tegenwoordig staan er in totaal tien containers, elk met 250 tot 500 ASIC-miners. Negen nieuwe medewerkers zijn aangenomen voor het onderhoud - nieuwe en goedbetaalde banen.

Drie containers zijn van het nationaal park, waarbij de miningopbrengsten worden verkocht om salarissen en overige kosten van het park te betalen. De andere zeven containers zijn van Gouspillou - hij betaalt Virunga voor de elektriciteit en de miningopbrengsten zijn voor hem.

De Merode schat dat het park erdoor vorig jaar $500.000 verdiende, terwijl de andere inkomsten vanwege de pandemie wegvielen.

Duurzaam

Bitcoinmining en het milieu zijn niet noodzakelijk tegenpolen, maar gaan soms hand in hand. In Virunga betreft het 100% duurzame stroom en draagt het initiatief bij aan het voorkomen van ontbossing en het verminderen van de CO2-uitstoot, omdat er minder houtskool wordt verbrand.

De stroom zou in theorie wellicht ook voor iets anders kunnen worden gebruikt, maar in de praktijk niet. Ten eerste ontbreekt de infrastructuur om het af te voeren en ten tweede er zijn maar weinig - of wellicht zelfs geen - andere winstgevende toepassingen te bedenken die je midden in de jungle kan uitvoeren.

Ook naarmate de infrastructuur zich uitbreidt en de omliggende regio wordt aangesloten, blijven de miners belangrijke energieconsument van het park. De waterkrachtcentrale produceert namelijk waarschijnlijk lange tijd veel meer stroom dan de lokale vraag. Dankzij de afname van de miners kan de waterkrachtcentrale 24/7 op volle toeren draaien en alle stroom afzetten die het kan opwekken, zonder ooit terug te hoeven schalen omdat de vraag afneemt. De centrale is daardoor winstgevender.

Wanneer de lokale stroomvraag van de bevolking eenmaal groeit, stijgt via marktwerking ook de stroomprijs. Op een bepaald moment zal de stroomprijs dan te hoog worden voor Gouspillou om nog langer winstgevend te minen. Hij zal dan op zoek moeten naar een nieuwe locatie voor zijn miners, waar de stroom nog wel goedkoop is. Ook het Virunga National Park stopt dan wellicht met minen, als men lokaal meer betaalt voor de stroom dan het minen opbrengt.

Nu de bitcoinkoers weer is gedaald is ook de winstgevendheid van het minen lager. De inkomsten voor het nationaal park zijn dan ook een stuk lager dan een jaar geleden. Toch blijft het 'een ontzettend goede investering voor het park', zegt de Merode. "We speculeren niet op de waarde; we genereren het. Als je bitcoin koopt en de prijs daalt, dan verlies je geld. Maar wij maken bitcoin uit energieoverschotten en zetten iets om naar geld, dat anders geen waarde zou hebben. Dat is een groot verschil."

Drijfveer van duurzame energie

Gouspillou beschouwt het project in Virunga als een voorbeeld van hoe Bitcoinmining de ontwikkeling van duurzame energiebronnen kan stimuleren. "Mensen zeggen dat het slecht is voor het milieu, maar hier is het schone energie. Het is een formule die kan worden gekopieerd". Overal ter wereld waar duurzame energie is op te wekken, kan Bitcoinmining ervoor zorgen dat het rendabel is.

Hij is niet de enige die er zo over denkt. Vorig jaar stelden Cathie Wood's Ark Invest en Square, het betaalbedrijf van Twitter-oprichter Jack Dorsey, bijvoorbeeld dat Bitcoin 'de sleutel is voor een toekomst met overvloedige en schone energie'. 

Er zijn ook steeds meer praktijkvoorbeelden. Zo worden ook in Kenia op kleine schaal waterkrachtcentrales aangelegd, dankzij Bitcoinmining. In Amerika stappen de Navajo over op zonnepanelen in plaats van kolen, omdat het dankzij mining rendabel is. El Salvador zette de deuren wagenwijd open voor miners, om gebruik te komen maken van de schone energie van een nieuwe geothermische centrale en werkt nu aan uitbreiding in het kader van Bitcoin City. 

In Texas werken Bitcoinminers samen met de lokale autoriteiten om het stroomnet uit te balanceren, omdat ze daar vaak met stroomoverschotten of tekorten kampen vanwege de vele zonnepanelen en windmolens. Ook werken Tesla, Block en Blockstream daar aan een proof of concept-miningcentrum, dat moet bewijzen dat mining en duurzame energie elkaar aanvullen. 

Klimaat

Ook op andere manieren wordt mining ingezet ten gunste van het milieu en klimaat. In Spanje en Italië vangen veehouders de methaanuitstoot van mest op, waardoor het niet in de lucht komt, om met de opgewekte energie naar bitcoins te minen. Ook zijn er projecten die broeikasgassen afkomstig uit afvalbergen opvangen en gebruiken voor mining.

In Nederland stappen tuinders af van milieuonvriendelijk gas af om hun kassen te verwarmen, omdat miningapparatuur op basis van elektriciteit ook verwarmt maar tegelijkertijd helpt de energiekosten te dekken. In Noorwegen gebeurt hetzelfde met het drogen van hout en in de VS met whisky. In Vancouver verwarmen ze er huizen mee. 

Wellicht het meest veelbelovend zijn de diverse initiatieven om de methaan-uitstoot bij oliewinning op te vangen, om ter plekke stroom op te wekken voor Bitcoinmining. Het gas is overtollig en ongewenst en omdat er geen infrastructuur is om het af te voeren, wordt het normaliter verbrand of zelfs rechtstreeks in de atmosfeer geloosd. Tezamen zou dat 6% van de totale wereldwijde uitstoot van broeikasgassen veroorzaken. Bitcoinmining maakt het echter winstgevend om de uitstoot te beperken.

Grote oliemaatschappijen zoals ExxonMobil, ConocoPhilips, GazProm, Equinor en olieproducenten in Oman experimenteren er inmiddels mee en in diverse gevallen zijn de pilots wegens succes uitgebreid.

---

Meer lezen over Bitcoinmining in Virunga National Park? Lees dan ook eens het uitgebreide artikel van MIT TechnologyReview