Duurzame stroomoverschotten steeds vaker een probleem, maar Texas vond een oplossing

In de transitie naar duurzame energie openbaart zich een steeds groter probleem: duurzame stroomoverschotten. Met steeds meer zonnepanelen en windmolens, krijgt het stroomnet in toenemende mate te maken met steeds grotere schommelingen in de stroomproductie. Energiebedrijven en het stroomnet komen daardoor in de problemen. De Amerikaanse staat Texas kampt al langer met dezelfde uitdaging, maar daar ontdekte men een onconventionele oplossing.

Duurzame stroomoverschotten zijn steeds vaker een probleem, ook in Nederland. Deze week werd bekend dat huishoudens met zonnepanelen bij energiebedrijf Vandebron maandelijks tientallen euro's extra moeten betalen voor hun energierekening, vanwege stroomoverschotten. 

Op zonnige dagen leveren de zonnepanelen soms namelijk meer stroom op dan het energiebedrijf kwijt kan. Om overbelasting te voorkomen moet VandeBron energiecentrales op zulke momenten betalen om minder stroom te produceren. Die kosten berekent Vandebron voortaan door aan huishoudens met zonnepanelen.

Eerder trok beheerder van hoogspanningskabels Tennet ook al aan de bel. Zij maakten vorig jaar vanwege vergelijkbare redenen maar liefst €340 miljoen extra kosten. Ook zij kampen met stroomoverschotten op zonnige en winderige dagen.

Daarnaast wordt de stroom vaak ook op de verkeerde plek geproduceerd. Stroom van windmolens in het noorden van het land kan bijvoorbeeld niet zomaar naar het zuiden worden getransporteerd, want dat kunnen de hoogspanningskabels niet altijd aan. Als gevolg zet Tennet soms windmolens in het noorden stil, om vervolgens in het zuiden nieuwe stroom in te kopen. Vaak bij een duurdere en minder duurzame energieproducent. 

Soms is er zóveel overtollige stroom, dat er negatieve stroomprijzen ontstaan. Dan berekenen energiemaatschappijen geen kosten voor de afname, maar worden klanten betaald om stroom af te nemen. De stroom is dan misschien wel duurzaam, maar het is verliesgevend voor de producenten en leveranciers van de duurzame stroom. Aangezien de transitie naar duurzame energie voor een groot deel op hun schouders berust, is dat geen goede zaak.

De onconventionele oplossing van Texas 

In de Amerikaanse staat Texas kennen ze het probleem maar al te goed. Vroeger stond Texas vooral bekend als oliestaat, maar tegenwoordig is de staat koploper met betrekking tot duurzame energie. 

Nergens in de VS staan meer windmolens dan in Texas. En als Texas een land was, stond het wat betreft windenergie op de vijfde plek wereldwijd. Texas beschikt ook over een groot aantal zonnepanelen - in de VS staan er alleen in Californië meer.

Texas kampt dan ook vaker met stroomoverschotten dan Nederland. Bovendien treden er ook soms stroomtekorten op als de zon of wind tegenvalt. Dat is immers de keerzijde, als het stroomnet in toenemende mate afhankelijk is van zon en wind. In de zomer- en wintermaanden, als er veel airconditioning of kachels aanstaan, valt de stroom daarom soms uit. 

Niet veel mensen hadden verwacht dat Bitcoinmining een oplossing zou blijken te zijn. En nog minder dat miners tegenwoordig met de stroomnetbeheerder ERCOT samenwerken om het stroomnet te balanceren. Gouverneur Greg Abbott en de Texaanse Senator Ted Cruz spannen zich zelfs in om nog meer Bitcoinminers aan te trekken. Om de energie-infrastructuur te versterken, aldus Cruz. 

Veel van de kritiek gericht aan Bitcoin gaat over het energieverbruik. Het perspectief dat ik voorstel is het tegenovergestelde, namelijk dat het onze energie-infrastructuur kan versterken. Ted Cruz, senator Texas

Ideale stroomconsument

Bitcoinminers blijken voor het Texaanse stroomnet namelijk een ideale stroomconsument. Miners hebben immers een onstilbare honger naar goedkope stroom en kopen daarom gretig zoveel mogelijk stroomoverschotten op, omdat dat de goedkoopste stroom is.

Daarnaast zijn ze een ideale match voor het Demand Response program van ERCOT. Bedrijven kunnen zich daarvoor aanmelden en krijgen dan een speciaal energiecontract, op voorwaarde dat ze op verzoek van ERCOT hun stroomafname afschalen. Op momenten dat er stroomtekorten zijn, kan ERCOT zo meer stroom beschikbaar maken en de aangesloten bedrijven krijgen dan betaald om geen stroom af te nemen. 

Bitcoinmining is daarvoor uitzonderlijk geschikt, omdat miningapparatuur per stuk en vrijwel direct aan- of uitgezet kan worden. De stroomafname van miningbedrijven kan daardoor zeer nauwkeurig worden afgesteld, wat voor de netbeheerder een uitkomst is in het balanceren van het stroomnet.

Bovendien is overcapaciteit veel minder een probleem met Bitcoinmining. Soms staan windmolens of zonnepanelen uit, omdat er lokaal niet meer dan een bepaalde hoeveelheid stroom wordt afgenomen. Maar een windmolen of zonnepaneel die uitstaat is natuurlijk niet winstgevend. Op sommige plekken worden ze daarom überhaupt niet neergezet. Met Bitcoinmining kan iedere locatie echter rendabel zijn, want dat kan alle overcapaciteit absorberen. 

De extra inkomsten kunnen gebruikt worden om de lokale stroomtarieven te verlagen, of voor verdere uitbreiding. Mocht de lokale stroomvraag toenemen, dan kunnen de miners eenvoudig worden verplaatst naar een andere locatie.

Texas heeft de deur dan ook wagenwijd opengezet voor Bitcoinminers. Als gevolg van het huwelijk tussen miners en de Texaanse energiesector groeide de staat uit tot de meest populaire vestigingsplaats voor Bitcoinminers ter wereld. 

Drijfveer voor duurzame energie 

Ook elders in de wereld kan Bitcoinmining een vergelijkbare rol spelen. Mining is immers volledig locatie-onafhankelijk en overal ter wereld waar energie is op te wekken, kan naar bitcoins worden gemined. Ook als de lokale stroomvraag en bedrijvigheid zeer gering is, zoals in de armste regio's ter wereld. De implicaties zijn enorm. 

Zo kan een waterval of riviertje midden in de jungle met behulp van Bitcoinmining opeens veranderen in een inkomstenbron. Normaal is daar wel stroom op te wekken, maar wonen er te weinig mensen of ze zijn te arm om de investering ooit weer terug te verdienen. 

Bitcoinmining kan het echter winstgevend maken. Niet alleen kunnen onderontwikkelde regio's daardoor de overstap maken naar duurzame energie, ook biedt het de lokale bevolking een nieuwe bron van inkomsten. Het bedrijf Gridless voert dit in de praktijk uit in Afrika.

Dat kan overal ter wereld en met iedere energiebron. Zo kan een afgelegen en dunbevolkt eiland in het midden van de oceaan met Bitcoinmining opeens inkomsten verdienen uit wind of golven. Of ergens bij een slapende vulkaan of hoog in het Himalaya-gebergte.

Er gaan dan ook steeds meer stemmen op die stellen dat Bitcoinmining een drijfveer is voor de transitie naar duurzame energie, omdat het een economische stimulans biedt voor de aanbouw en uitbreiding van duurzame energiecentrales. Vooral in onderontwikkelde regio's zoals Afrika kan dat een game changer zijn. Dat werd onlangs nog erkend in een ESG-rapport van consultancybureau KPMG. 

Lees meer over hoe Bitcoinmining de energiesector oplossingen biedt.