Links of rechts: waar ligt Bitcoin op het politieke spectrum?

Met de Tweede Kamerverkiezingen in aantocht rijst de vraag: waar ligt Bitcoin eigenlijk op het politieke spectrum? In dit artikel proberen we de vraag te beantwoorden: is Bitcoin politiek links of rechts?

Iedereen kent de termen 'links' en 'rechts', maar wat ze betekenen is moeilijk te definiëren. 

Oorspronkelijk stammen ze uit de tijd van de Franse Revolutie. Toen in Frankrijk een nieuw parlement gevormd moest worden, zaten parlementsleden die het koningshuis wilden behouden ('conservatieven') rechts in de zaal en links zaten de parlementsleden die de revolutie steunden en verandering wilden ( 'progressieven'). 

'Links' en 'rechts' bleven daarna in gebruik, maar de betekenis veranderde door de jaren heen. Soms drastisch, bijvoorbeeld met betrekking tot arbeidsimmigratie. Linkse partijen waren daar een halve eeuw geleden geen fan van, maar rechtse partijen wel. Tegenwoordig is dat vaak precies andersom.

Vorige eeuw hadden de termen vooral betrekking op economische thema's, waarbij links vaak een sterkere overheid wilde terwijl rechts voor minder overheidsbemoeienis was.

Vandaag de dag worden 'links' en 'rechts' echter ook regelmatig toegepast bij andere thema's, zoals klimaat en allerlei maatschappelijke ontwikkelingen. Het is daardoor steeds lastiger om partijen in één van de twee in te delen. De toch al vage betekenis biedt dus steeds minder houvast. 

Politieke partijen & Bitcoin 

Wel kunnen we kijken naar wat politieke partijen in Nederland van Bitcoin vinden. 

Voor de Bitcoin Stemwijzer 2023 vroegen we 20 politieke partijen om hun standpunten met betrekking tot Bitcoin, cryptovaluta's en CBDCs. In de stemwijzer lees je de reacties, aangevuld met informatie uit andere beschikbare bronnen. 

Daaruit blijkt dat acht politieke partijen positief zijn over Bitcoin: SP, FVD, DENK, BVNL, JA21, 50PLUS, LP en de Piratenpartij.

Deze partijen noemen praktische argumenten zoals verbeterde efficiëntie en kostenbesparingen, bescherming tegen inflatie en financiële instabiliteit of economische kansen, maar ook ideologische argumenten zoals financiële vrijheid en autonomie, privacy en oncensureerbaar geld voor journalisten en activisten.

Klik op de button voor de Bitcoin Stemwijzer 2023

Vier politieke partijen zijn niet uitgesproken voor of tegen maar vinden Bitcoin in principe prima, mits het goed gereguleerd wordt: VVD, D66, CDA en Volt. In grote lijnen is hun standpunt dat mensen zelf moeten beslissen wat ze met hun geld doen. 

Vier partijen zijn kritisch over Bitcoin: ChristenUnie, SGP, Groenlinks-PvdA en de Partij voor de Dieren. Zij zien er weinig voordelen in. De ChristenUnie en SGP zijn daarnaast bezorgd over illegale geldstromen en consumentenrisico's, terwijl voor Groenlinks/PvdA en de Partij voor de Dieren het energieverbruik ook zwaar weegt. 

Van BBB, NSC, BIJ1 en de PVV zijn er vooralsnog geen standpunten bekend. 

Links of rechts? 

Wat opvalt is dat er meer partijen zijn die zich positief uitlaten over Bitcoin, dan het aantal kritische partijen. Toch hebben beide groepen ongeveer evenveel zetels, namelijk 25 zetels voor de voorstanders en 23 zetels voor de critici. De tussengroep VVD, D66, CDA en Volt heeft samen nog eens 73 zetels. 

Onder de voorstanders bevinden zich vier partijen die als rechts kunnen worden aangemerkt, maar ook twee onmiskenbaar linkse partijen. De zetelverhouding tussen rechts en links is vergelijkbaar: FVD, BVNL, JA21, LP hebben gezamenlijk 13 zetels en de SP en DENK hebben samen 12 zetels. 

50PLUS en de Piratenpartij zijn ook voorstander, maar passen moeilijker binnen de kaders van 'rechts' en 'links'. Ze hebben op dit moment overigens geen zetels. 

Bij de vier kritische partijen valt op dat het twee partijen betreft waarbij milieu en klimaat speerpunten zijn en dat de andere twee partijen een Christelijke insteek hebben. 

Groenlinks-PvdA en de Partij voor de Dieren vallen natuurlijk links op het politieke spectrum, maar de ChristenUnie en SGP zitten daarentegen meer naar rechts van het centrum. De zetelverdeling is bij de critici wel meer links dan bij de voorstanders, met 23 zetels voor links tegenover de 8 zetels van de ChristenUnie en SGP.

Politiek neutraal 

Veel houvast geeft dat nog steeds niet. Misschien is dat niet zo vreemd, want Bitcoin is natuurlijk gewoon een technologie, net als het internet. Dat heeft geen inherente politieke kleur of voorkeur. Voorstanders van Bitcoin zijn dan ook erg divers. 

Vaak zijn de redenen waarom ze voorstander zijn ook net zo divers. Voor sommigen is Bitcoin een technologische innovatie en de natuurlijke evolutie van digitaal geld, terwijl het voor anderen digitaal goud is en een hedge tegen inflatie. 

Weer anderen beschouwen Bitcoin als een publiek goed dat mensenrechten beschermt in autoritaire regimes, terwijl er ook genoeg mensen zijn voor wie bitcoin weinig meer is dan een speculatieve investering. 

Sommigen zijn gecharmeerd van de gelijkheid die het protocol en het monetaire beleid afdwingen. Anderen vinden de soevereiniteit en digitaal eigenaarschap vooral belangrijk.  Er zijn ook mensen die enthousiast zijn over de grenzeloze aard van het netwerk of omdat Bitcoin kan helpen bij de financiële inclusie van miljarden mensen in onderontwikkelde landen.

Weer een andere groep ziet het decentrale netwerk als grote doorbraak - een gedeelde 'single source of truth'. Daarnaast is er nog een groep voor wie privacy en oncensureerbare transacties belangrijk zijn, bijvoorbeeld journalisten en mensenrechtenactivisten. 

Bitcoin betekent veel verschillende dingen voor veel verschillende mensen. Er zijn raakvlakken met zowel de linkse ideologie als de rechtse. Bitcoin is dus niet links of rechts, maar politiek neutraal. 

Klimaat 

De politieke weerstand tegen Bitcoin betreft meestal dezelfde onderwerpen. Partijen zien het nut niet, zijn bezorgd over consumentenbescherming, witwassen en financiële risico's of ze vallen over het stroomverbruik vanwege het klimaat. 

Uit dat rijtje kan alleen het klimaat wellicht als links thema worden bestempeld. Voor de kritische linkse partijen lijkt het energieverbruik van Bitcoin dan ook het grootste bezwaar. Toch betekent dat niet dat Bitcoin onverenigbaar is met klimaat- en milieubescherming. Het verhaal rond het energieverbruik is namelijk genuanceerder dan het lijkt. 

Duurzame energieproducten blijken namelijk steeds vaker een symbiotische relatie aan te gaan met miners, omdat miners de winstgevendheid van duurzame energiecentrales vergroten en een oplossing bieden tegen stroomexcessen op zonnige en winderige dagen. Duurzame energiecentrales hoeven hun productie daardoor niet af te schalen en miners betalen voor de overschotten een goedkopere stroomprijs. 

Onder andere hierdoor bestaat de energiemix van het Bitcoinnetwerk volgens schattingen voor meer dan de helft uit duurzame energie. Steeds meer stemmen stellen dat mining in feite de transitie naar duurzame energie stimuleert.

Bovendien biedt de mogelijkheid om overal ter wereld op een winstgevende manier duurzame energie op te wekken in onderontwikkelde regio's en 'the Global South' een manier om de overstap naar duurzame energie te financieren. 

Ook zijn er veelbelovende ontwikkelingen waarbij Bitcoinmining wordt ingezet om de methaanuitstoot van boeren, vuilnisstortplaatsen en bij olieboringen te beperken op een manier die geen geld kost, maar geld oplevert.

We denken dat deze relatief nieuwe ontwikkelingen echter nog niet geheel zijn doorgedrongen tot de maatschappij en politiek. Wel lijkt er langzaam besef te ontstaan, zo getuige een recent rapport van 'Big Four' consultancybureau KPMG. 

Wellicht heeft het z'n tijd nodig en kijken de kritische partijen er over een paar jaar anders naar. Dat gebeurt, zoals gezegd, soms vaker.

Klik op de button voor de Bitcoin Stemwijzer 2023

De Bitcoin Stemwijzer is een initiatief van bitcoin.nl en Bitonic