Biden's klimaatbelasting voor miners helpt het klimaat niet en slaat de plank mis

President Biden dringt bij het Amerikaanse congres aan op een extra belasting van 30% over het stroomverbruik van Bitcoinminers. De belasting zou de vermeende maatschappelijke en klimaatschade moeten compenseren. Het Witte Huis slaat de plank echter mis: het plan leidt niet tot minder miners of een beter klimaat. Het is mogelijk zelfs slechter voor het klimaat.

De plannen van het Witte Huis staan omschreven in het Digital Asset Mining Energy (DAME)-voorstel. Als het congres akkoord gaat met het ingediende voorstel wordt de belasting in drie fasen ingevoerd, te beginnen met 10% belasting in het eerste jaar en oplopend naar 30% in het derde jaar. De belasting zou over het stroomverbruik van miners worden geheven.

Het voorstel stelt dat miners met hun stroomverbruik het milieu en klimaat zwaar belasten en de lokale stroomprijzen opdrijven. De belasting heeft als doel dat te compenseren.

De belasting zou ook gelden voor miners die stroom uit duurzame energiebronnen gebruiken. Zij drijven volgens het voorstel ook de stroomprijzen op en ze verminderen de beschikbare hoeveelheid groene stroom, waardoor andere bedrijven stroom opgewekt uit klimaatonvriendelijke bronnen moeten gebruiken.

Bovendien ziet het Witte Huis weinig maatschappelijke of economische voordelen in de sector. Er zou weinig bewijs zijn dat het banen of economische kansen oplevert. Het Witte Huis hoopt dat de DAME-belasting de komende tien jaar $3,5 miljard aan belastinginkomsten oplevert.

Kritiek

Niet geheel verwonderlijk viel het voorstel in de Bitcoingemeenschap niet in goede aarde. De laatste jaren is er veel aandacht voor verduurzaming van het netwerk en het ontplooien van initiatieven die het klimaat niet schaden, maar juist bijdragen aan de oplossing. Het Witte Huis laat dat perspectief echter - wederom - grotendeels buiten beschouwing.

Allereerst is het goed om onderscheid te maken tussen Bitcoinmining en energieproductie. Bitcoinmining gebruikt elektriciteit en de activiteit zelf stoot dus geen CO2 uit. Als de gebruikte stroom klimaatvriendelijk is, dan is het minen naar bitcoins niet schadelijk voor het klimaat. De klimaatschade van Bitcoinmining is dus voornamelijk indirect en afhankelijk van hoe duurzaam de stroomproducent is.

In de praktijk blijkt dat de gebruikte stroom bovengemiddeld vaak duurzaam is. Volgens diverse onderzoeken bestaat de energiemix van Bitcoinminers voor bijna, ongeveer of zelfs meer dan de helft uit duurzame energie en het percentage neemt jaarlijks toe. Daarmee is de energiemix van Bitcoinmining aanzienlijk groener dan het wereldwijde gemiddelde en duurzamer dan vrijwel iedere andere industrie.

Belangrijker is echter dat Bitcoinmining een belangrijke rol kan spelen bij het oplossen van het klimaatprobleem.

Methaan

Bijvoorbeeld bij de uitstoot van broeikasgassen. Zo zijn er veelbelovende ontwikkelingen waarbij Bitcoinmining helpt de uitstoot van methaan tegen te gaan, dat als het in de atmosfeer terecht komt 25 keer zo schadelijk is voor het klimaat als CO2. 

Eén van de grootste bronnen van methaanuitstoot zijn 'flaring' en 'venting' door olieproducenten. Tijdens oliewinning komt als bijproduct namelijk ook methaan vrij en doorgaans ontbreekt de infrastructuur om het af te voeren of is het niet rendabel om op te vangen. Daarom wordt het (inefficiënt) verbrand - een kostenpost - of stiekem rechtstreeks in de atmosfeer geloosd. Dat zijn de vlammen die dag en nacht uit buizen uit de grond komen op plekken waar olie gewonnen wordt.

Flaring en venting veroorzaken gezamenlijk maar liefst 6% van de totale wereldwijde uitstoot van broeikasgassen. Van de wereldwijde gasproductie wordt 8% op deze manier verspild - genoeg om zeven Bitcoinnetwerken van stroom te voorzien. 

Bitcoinmining biedt hierbij een unieke uitkomst. Door generatoren met miningapparatuur ter plekke op het gas aan te sluiten en ermee naar bitcoins te minen, verandert het overtollige gas van een kostenpost en ongewenst bijproduct naar een verdienmodel dat beloont om de uitstoot zo efficiënt mogelijk te beperken.

Grote olieproducenten zoals ExxonMobil, ConocoPhilips, Gazprom Neft, Equinor en olieproducten in Oman experimenteren daarom al enige tijd met Bitcoinmining en in diverse gevallen zijn pilots wegens succes uitgebreid. In de VS maakt het bedrijf Crusoe Energy er vooral werk van, samen met lokale olieproducenten. 

Kan er iets anders op dat methaan worden aangesloten? Meestal niet. De hoeveelheid is te klein, de ligging te ver of het is om andere logistieke of economische redenen niet haalbaar. Als er andere toepassingen mogelijk zijn dan zijn ze blijkbaar nog niet ontdekt, want het gas wordt in de praktijk al jaren verbrand - behalve op plekken waar ze aan Bitcoinmining doen.

Ook elders stimuleert Bitcoinmining op een vergelijkbare manier om de methaanuitstoot te beperken. Zo stoot de veeteelt ook veel methaan uit, maar in Ierland vangt een melkboer de methaanuitstoot van koemest op om ermee te minen en in Spanje doet een varkensboer hetzelfde met mest van zijn varkens. Ook vuilnisbelten produceren veel methaan, maar het bedrijf Vespene Energy voert in Californië een pilot uit om het op te vangen en ermee te minen.

Overal ter wereld waar veel methaan wordt uitgestoten, kan Bitcoinmining een vergelijkbare financiële stimulans bieden om het op te vangen. Dat is nieuw, want meestal is het beperken van de uitstoot een kostenpost. Gezien de ernst van het klimaatprobleem en de aanzienlijke rol die methaan daarbij speelt, zou een praktische oplossing als deze niet buiten beschouwing zou moeten blijven.

Een belangrijke innovatie en bijdrage van Bitcoinmining is dat het beperken van de uitstoot niet voort komt uit top-down regulering, kostbare subsidies of zelfs omwille van het klimaat, maar vanuit kapitalistisch winstbejag - misschien wel de sterkste incentive van allemaal.

Hogere of lagere stroomprijzen?

Dat mining leidt tot hogere stroomprijzen lijkt een misrepresentatie. Mining is namelijk alleen rendabel bij extreem lage stroomprijzen en de stroomprijzen komen via marktwerking tot stand - vraag en aanbod. De stroomprijzen zijn dus alleen zo uitzonderlijk laag, als er nauwelijks vraag naar de stroom is. Het is dus te kort door de bocht om te stellen dat miners stroom gebruiken die anders door anderen werd gebruikt.

Vaak gaat het om stroomoverschotten. Stroomproducenten stemmen hun stroomproductie af op de afname, maar te weinig is geen optie dus ze produceren altijd iets te veel. Bovendien wisselt de stroomafname continu. Stroomproducten blijven daardoor regelmatig met stroomoverschotten zitten, die zij van de hand moeten doen om overbelasting te voorkomen. Daarom bieden ze het te koop aan en verlagen ze de prijs net zo lang totdat er wel een koper is, zelfs als dat met verlies is.

Het liefst verkopen energieproducenten de stroom niet aan miners, want die willen alleen bodemprijzen betalen. Maar als de stroom wordt gedumpt tot op het punt dat de stroomprijs zó uitzonderlijk laag is dat het interessant is voor miners, dan was er dus blijkbaar geen andere koper die een betere prijs wou betalen.

Natuurlijk is de stroom die miners gebruiken niet meer beschikbaar voor andere doeleinden, maar als die er in de praktijk waren was de stroomprijs niet zo laag. Of misschien zijn er in theorie wel toepassingen, maar alleen als de stroomprijs nóg lager zakt dan de bodemprijs die miners betalen - als het nagenoeg gratis is, vind je vast wel een koper. Of het economisch zinvoller is om activiteiten uit te voeren die minder rendabel zijn dan mining valt te betwisten. In een zekere zin zorgen miners dus wel voor 'hogere prijzen', maar vooral omdat door hen de stroomprijs niet nóg lager zakt.

Dat zou in principe moeten leiden tot lagere tarieven voor het gros van de burgers en bedrijven, niet hogere. De meeste mensen en bedrijven hebben immers leveringscontracten met vaste tarieven. De goedkoopste stroom is het overtollige deel dat te veel is geproduceerd en daarom goedkoop wordt verkocht. Als de stroomproducent de overschotten aan de miners verkoopt, is dat winstgevender voor het bedrijf dan wanneer het de stroom voor nog lagere prijzen dumpt. Als de energieproducent winstgevender is, kunnen de prijzen voor vaste leveringscontracten in principe omlaag.

Energietransitie

Die toegenomen winstgevendheid is bovendien een game changer voor duurzame energieproducenten. In de toekomst willen we onze stroom immers grotendeels, of het liefst volledig, opwekken uit duurzame energiebronnen. In de praktijk blijkt dat vaak economisch niet haalbaar.

Op veel plekken is het simpelweg niet rendabel om duurzame stroom op te wekken. Misschien is het te ver weg, is er te weinig infrastructuur, wonen er te weinig mensen of de mensen die er wonen zijn te arm om eraan te verdienen. Een investering in een duurzame energiecentrale is op veel plekken simpelweg een verliesgevende operatie.

Maar met behulp van Bitcoinmining kan het soms opeens wel uit. In Kenia stappen kleine dorpjes dankzij Bitcoinmining bijvoorbeeld over op waterkracht, ook al produceert dat meer stroom dan ze nodig hebben. De stroomoverschotten zijn een nieuwe inkomstenbron, waardoor het project zichzelf in feite terugbetaalt. 

En midden in de jungle in Congo financiert het Virunga National Park met Bitcoinmining de aanleg van waterkrachtcentrales voor de lokale bevolking, zodat ze elektrisch kunnen koken, in plaats van grote delen te ontbossen en de bomen vervolgens als vervuilende houtskool te verstoken. 

Overal ter wereld waar duurzame energie kan worden opgewekt, kan aan Bitcoinmining worden gedaan. Een rivier of waterval midden in de jungle? Normaal gesproken waardeloos, maar met Bitcoinmining een bron van inkomsten. Hoog in het Himalaya-gebergte? Op een eiland ver weg van het vasteland, maar wel met een vulkaan en 'de beweging van golven'? Geothermische bronnen, windmolens of zonnepanelen in de 'middle of nowhere' in de woestijn? De locatie maakt voor Bitcoinmining nauwelijks uit: als de stroom maar goedkoop genoeg is, kopen miners het graag op. 

Bitcoinmining kan daarmee een belangrijke drijfveer zijn in de transitie naar duurzame energie. Ook de economische, maatschappelijke en mogelijk zelfs macro-politieke implicaties van het kunnen kapitaliseren van eerder onbruikbare energiebronnen dienen niet te worden onderschat.

Symbiose

Bitcoinminers hebben zelfs een soort symbiotische relatie met duurzame energieproducenten. Stroom opgewekt met kolen en gas is zelden goedkoop, omdat de productie nauwkeurig is af te stellen waardoor er weinig overschotten zijn. Ook moet alles wat verstookt wordt eerst worden ingekocht. Die kostprijs creëert een relatief hoge bodem voor de verkoopprijs.

Duurzame energiecentrales hebben daarentegen geen inkoop, maar wel een constante hoge productiecapaciteit. Stroomoverschotten van duurzame energiecentrales zijn daarom vaak de goedkoopste soort stroom ter wereld. Miners zijn er blij mee en duurzame energiecentrales ook, want zij kunnen erdoor op volle toeren draaien waardoor ze meer winst maken dan wanneer een deel van de capaciteit stil ligt. Een win-win.

Duurzame energieproducenten profiteren ook omdat mining helpt de stroomproductie en stroomafname op elkaar af te stemmen. Windmolens en zonnepanelen produceren immers een wisselende hoeveelheid energie, dus heb je er eigenlijk meer nodig om op minder zonnige en windstille dagen ook genoeg stroom te hebben. Dat vereist een veel grotere investering, terwijl de gemiddelde winst per geplaatste zonnepaneel of windmolen afneemt vanwege de overcapaciteit die op winderige en zonnige dagen ontstaat - ze worden dan uitgezet en produceren niets.

Het is op dit moment een beperkende factor, maar ook hier levert Bitcoinmining een gegarandeerde afzetmarkt op voor alle energie die kan worden opgewekt: bouw maar zoveel windmolens als je kwijt kan, het zijn er nooit te veel. Met Bitcoinmining als 'Buyer of last resort' kan de transitie naar duurzame energie in de turbomode.

Interessant is dat in het Bitcoinvriendelijke Texas, koploper in duurzame energieproductie en één van de meest populaire bestemmingen voor miners, de stroomnetbeheerder ERCOT samenwerkt met miners om het stroomnet te balanceren - het zogenaamde 'Demand Response Program'. Als er stroom over is kunnen de miners het goedkoop gebruiken, maar bij stroomtekorten - bijvoorbeeld in de wintermaanden - sluiten miners op verzoek apparatuur af. Bitcoinmining blijkt hiervoor bijzonder geschikt omdat miningapparatuur individueel kan worden aan- of uitgezet, waardoor de stroomconsumptie uiterst nauwkeurig is af te stemmen. 

Belasting

Het Witte Huis ziet het meer zwart-wit. Dat lijkt vooral een lineair verband te zien tussen het energieverbruik en de klimaatschade. Om de schade te compenseren wil het Witte Huis belasting heffen over de stroom die miners gebruiken.

Het directe gevolg zou zijn dat sommige miners in de VS niet meer winstgevend kunnen minen. Zij zullen zich elders moeten vestigen op een plek waar de stroom goedkoper is of ze verkopen hun apparatuur aan een ander die dat doet. Sommige miners die nog wel winstgevend zijn zullen misschien doorgaan terwijl anderen wellicht het buitenland verkiezen, want dat levert 30% meer op dan blijven. Er zijn ondertussen genoeg landen waar men graag een miljardenindustrie verwelkomt.

Het doet in concrete zin dus weinig om Bitcoinmining tegen te gaan, maar het zorgt er waarschijnlijk wel voor dat miners naar andere regio's migreren. Toen China in 2021 de deuren sloot voor Bitcoinminers, verhuisden velen naar de VS. Dat was beter voor het klimaat, omdat de energie in de VS veel groener is. Als de VS te duur wordt verhuizen miners simpelweg naar andere landen, waar de energiemix in veel gevallen minder duurzaam is. Of dat het klimaat helpt is nog maar de vraag.

Het valt ook te bezien of het daadwerkelijk $3,5 miljard aan belastinginkomsten oplevert. Als de miners vertrekken betalen ze natuurlijk ook geen belasting. Dat betalen ze dan aan een ander land.

Educatie

Als klimaatverbetering het doel is, slaat het voorstel de plank dus mis. Maar misschien gaat het daar ook eigenlijk niet écht om. De klimaatschade van kerstverlichting of computerspelletjes is vergelijkbaar met Bitcoinmining, maar daarover wil niemand extra klimaatbelasting heffen. Het onderliggende probleem lijkt te zijn dat men het nut van Bitcoin simpelweg niet inziet. En voor iets dat nutteloos is, is iedere hoeveelheid energie per definitie te veel. Die strijd is alleen met educatie te winnen.

Wat is dan eigenlijk het nut van Bitcoin? Dat gaat ver voorbij de scope van dit toch al forse artikel. De prijs is in ieder geval het minst interessant. Om Bitcoin te begrijpen zul je het een tijdje moeten bestuderen en van verschillende kanten bekijken. Niemand begrijpt het in één keer en nog altijd geldt: "No one has found the bottom of the Bitcoin rabbit hole", aldus Bitcoinexpert Jameson Lopp.

We nodigen je daarom uit om vooral ook een blik te werpen op onze andere artikelen. De thema's Adoptie, Economie, Maatschappij en Milieu zijn goede plekken om te starten als je meer over het maatschappelijk nut wil leren. Maar wees gewaarschuwd: goed ingelezen critici zijn schaarser dan bitcoins - het risico bestaat dat je Bitcoiner wordt.

Waarom verbruikt Bitcoinmining zoveel stroom? Dat lees je hier.